SKKN Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy - Học phân môn Vẽ theo mẫu Lớp 5 đạt hiệu quả

 PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO QUẬN THANH XUÂN
 TRƯỜNG TIỂU HỌC KHƯƠNG MAI
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy - học
 phân môn Vẽ theo mẫu lớp 5
 NĂM HỌC: 2014 - 2015 A. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lí do chọn đề tài:
 Vẽ theo mẫu là phân môn có vị trí quan trọng trong giáo dục mỹ thuật. Việc giúp 
cho học sinh xác định bố cục , hình dáng, đặc điệm, câu true cua các đồ vật băng cac h 
miêu ta đuờng net , hình khối, đâm nhạt:, màu sắc thông qua việc so sánh, phẫn tích là rẫt 
cân thiệt. Nhằm hình thành và phát triển ở học sinh các kĩ nặng sử dụng hính ve (quan 
sat, sặp xệp, miêu ta) và cung cấp những kiến thức sờ giản gắn trực tiếp với việc học Mỹ 
thuật,giúp học sinh có khả nặng dùng hình vẽ để học tập, giao tiếp trong các môi truờng 
hoạt động của lứa tuổi.
Vẽ theo mẫu nhằm trang bị , cung câp cho học sing môt sô kiện thuc cờ ban vệ “nghệ 
thuât tao hình”. Trện cờ sờ nhung kiện thuc cờ ban đo, nguời hoc Mỹ thuật nói chung, 
học sinh tiểu học nói riệng có khả nặng cảm thụ vẻ đẹp của đồ vật (hình dáng, câu truc, 
chât liệu, màu sắc). Nhung biệu tuờng đo là cờ sờ hệt suc cân thiệt cho su phat triện kha 
nặng sang tao ờ cac phân môn khac.
Trong chuờng Mỹ thuật lớp 5, Vẽ theo mẫu chính là một trong các phân môn rèn luyện 
kĩ nặng sặp xệp bô cuc, vẽ hình cho học sinh. Thông qua phân môn nàỹ, các em đuợc rèn 
kĩ nặng quan sat qua các vât mâu co sẵn trện bang , trong giờ thục hanh và kĩ nặng vẽ 
hình đuợc rèn qua hình thức nhân xet vât mâu đã đườc quan sat. Qua luyện tập thuc hanh, 
học sinh đuợc củng cố, mở rộng và tích cực hóa về cách sắp xếp bố cục cân đối, phát triển 
tu duy logic trong bai ve tranh và vẽ trang trí, nâng cao tính kiện trì, chịu khó trong các 
bài học khác . Từ những hình vẽ các em đuợc quan sat, đuợc thệ hiện, học sinh có đuợc 
vốn tạo hình phong phu, đa dạng hờn, hiểu biết và tu duy của các em cũng đuợc nâng lện. 
Đồng thời, phân môn Vẽ theo mẫu tiếp tục bồi duỡng cho học sinh những tình cảm tốt 
đẹp, trau dồi cho các em hứng thú vẽ hình và vẽ đậm nhạt. Những bài vẽ theo mâu ờ lờp 
5 vốn là các bài tập vẽ về các hình khối ( khôi tru, khôi câu...). Tác dụng của nó thấm thía 
hờn thông qua nhung môn hoc khac của học sinh bởi vì khi vẽ lại vật mẫu, học sinh có 
điều kiện tuởng tuợng sâu hơn về không gian hai chiều hoặc ba chiêu khi quan sat cac su 
vât ngoai cuôc sông . Nhu vậy, Vẽ theo mâu thực sự là một phân môn đóng vai trò quan 
trọng góp phần vào việc bồi duỡng khả nặng quan sat va thề hiền hình dang , câu truc, 
chât liều, mâu sặc cho học sinh. Đồng thời đó là một phân môn gây hứng thú, hấp dẫn đối 
với học sinh khi thề hiền kha nặng vẽ hình.
 Tuy nhiền, việc dạy và học phân môn Vẽ thẽo mẫu ở lớp 5 còn gặp nhiều khó khăn 
và hiệu quả chua cao. Trong chuơng trình Mỹ thuật lớp 5, phân môn Vẽ theo mẫu đuợc 
dạy với số tiết học của mỗi lớp là 1 tiềt / 4 tuần nền hoc sinh cũng không đủ thời gian 
hoàn thành bài trền lớp , về nha thơi gian danh cho môn mĩ thuật cũng không có nhiều từ 
do dân đền bài học ít khi đuợc hoàn thành.
 Học sinh tiểu học đang còn bé nền sự tập trung đối với bai Vẽ thẽo mâu co phân bài vẽ ở lớp 4 đã học. Khác với lớp 4, bài Vẽ theo mẫu trong SGK Mỹ thuật lớp5 không 
vẽ ở dạng vật mẫu đơn giản nữã mà yêu cầu cao hơn , vẽ từ hãi đên bã vât mẫu , vẽ nhiều 
bài hơn . Học sinh luyện vẽ hình và vẽ đậm nhật bằng bút chì chỉ ở trong khoảng Itiết nên 
đoi hoi phai nhanh va quan sat tốt.
 Quã luyện tập thục hanh, học sinh đuợc phát triển chủ yếu về kĩ năng vẽ (vẽ hình, 
đẫm nhạt va săp xêp bố cạc , vẽ nhiêu mẫu vẽ khác nhau theo huơng nhìn khác nhau, kết 
hợp sử dụng các yếu tố phụ trợ về quan sãt, miêu tã, đanh giá,...), kĩ năng vẽ (thục hãnh 
bãi ve để nhận xét, bổ sung,...), đuợc củng cố, mở rộng và tích cực hoá hình ảnh, phát 
triển tu duy hình tuợng và tu duy lố gic, nâng cao sự cảm nhận về hiện thực đời sống phản 
ánh trong nét vẽ. Từ đó, học sinh còn đuợc bồi duỡng những tình cảm tốt đẹp, đuợc trau 
dồi hứng thú vẽ theo mẫu và tìm thấy niềm vui trong học tập.
 Nội dung dạy học nói trên đuợc thống qua các hình thức luyện tập chủ yếu sau:
 - Khi day phuơng phap ve theo mâu giao viên cân khăc sâu cho học sinh thê não 
la ve theo mâu . Cân giai thích thêm đê cac em phân biêt đuơc ve theo mâu khac vơi ve 
kỹ thuât.
 - Vẽ kỹ thuật yêu cầu vẽ đúng, chính xác đến từng milimet, nét thẳng phải thăng 
băng, đều đều; hình tròn , hình ovan phải thật chính xác, tròn trịa, đều đặn. Nét, hình của 
vẽ kỹ thuật phải dùng thuớc, compa đê ve
 - Ngược lại: Vẽ theo mẫu chỉ yêu cầu tả lại, mô phỏng lại hình mẫu, không đoi 
hỏi chình xạc , đung như mẫu , nét vẽ, hình vẽ ở vẽ theo mẫu tuyệt nhiên không được 
dung thược , compa, mà chỉ dùng tạy tả lại nét thẳng nét cong củ a mẫu.
 - Phương pháp vẽ theo mẫu lạ cạch ve, cách tiến hành bài vẽ từ
QUAN SÁT, NHÂN XÉT MẪU CÁC BƯỚC DỤNG HINH VE ĐÂM
NHẠT HOÀN CHỈNH BÀI VẼ.
 Phượng phap ve theo mẫu se giơi thiêu nhưng gì lam trươc , nhưng gì lam sau, 
cách vẽ khoa học, có logic tư duy khoa học, làm việc khoa học.
II. Thực trạng về việc dạy- học phân môn vẽ theo mẫu lớp 5:
1. Thực trạng dạy Vẽ theo mẫu lớp 5 của giáo viên:
 Qua thực tế giảng dạy của bản thẫn và tìm hiểu các đồng nghiệp về dạy học phân 
môn Vẽ theo mẫu lớp 5 ở trường Tiểu học Khương Mai, tôi nhận thấy về phía giáo viên 
có một số ưu điểm và tồn tại sau:
1.1. Ưu điểm:
- Giáo viên đã tìm hiểu kĩ bài dạy và đổi mới phượng pháp dạy học trong giờ dạy. III. Biện pháp thực hiện:
 Từ thực trạng trên, qua quá trình nghiên cứu và bằng thực tế giảng dạy, để giúp học 
sinh học tốt phân môn Vẽ theo mẫu lớp 5, tôi đã thực hiện một số biện pháp sau:
1. Nghiên cứu kĩ nội dung, phương pháp dạy Vẽ theo mẫu lớp 5 và chuẩn bị chu đáo 
cho tiết dạy:
 Việc chuẩn bị chu đáo của giáo viên đóng vai trò quan trọng cho sự thành công của 
tiết dạy. Nói đến việc chuẩn bị ở đây cũng có thể hiểu bao gồm nhiều yếu tố trong đó việc 
soạn giáo án với kế hoạch bài dạy cụ thể, đồ dùng dạy học và hình thức tổ chức dạy học 
là một việc làm cần thiết. Nếu làm tốt công việc này sẽ góp phần không nhỏ đến hiệu quả 
của tiết dạy. Bởi vậy, ngay từ đầu năm học, việc đầu tiên tôi làm đó là tìm hiểu nội dung 
chuơng trình Vẽ theo mẫu lớp5 ( có sự liên hệ với Vẽ theo mẫu lớp4 và 3). Đồng thời tìm 
hiểu các phuơng pháp dạy Vẽ theo mẫu ở lớp 5. Để giờ học Vẽ theo mẫu có hiệu quả cao, 
tôi luôn làm tốt công tác chuẩn bị cho tiết dạy nhu: nắm chắc yêu cầu của bài dạy, nghiên 
cứu kĩ các loại sách huớng dẫn để thiết kế bài giảng sao cho đúng đặc trung phân môn, 
phù hợp với học sinh lớp mình phụ trách. Khi thiết kế bài giảng, tôi chú trọng việc soạn 
lời giới thiệu, hệ thống câu hỏi gợi mở sao cho dễ hiểu và chuẩn bị đầy đủ đồ dùng dạy 
học.
 Trong dạy học Mỹ thuật nói chung và dạy Vẽ theo mẫu nói riêng, phuơng pháp dạy 
học gắn liền với phuơng tiện dạy học - đó chính là tập hợp những đồ dùng dạy học, hình 
thức tổ chức dạy học đuợc giáo viên sử dụng để điều khiển nhận thức của học sinh. Các 
phuơng tiện dạy học hỗ trợ không nhỏ đến hiệu quả khi dạy học Vẽ theo mẫu. Điều này 
phụ thuộc nhiều vào cơ sở vật chất và các đồ dùng dạy học ở mỗi nhà truờng. Chính vì 
vậy khâu chuẩn bị của giáo viên là vô cùng cần thiết cho mỗi tiết học. Trong phuơng pháp 
dạy học mới, vai trò của đồ dùng dạy học là hết sức quan trọng giúp học sinh chủ động 
chiếm lĩnh kiến thức mới cũng nhu góp phần tạo nên không khí nhẹ nhàng, vui tuơi, hiệu 
quả cho tiết học. Song điều quan trọng là sử dụng nhu thế nào cho hiệu quả. Để đạt hiệu 
quả cao thì nguời giáo viên phải sử dụng đồ dùng dạy học đúng lúc, đúng chỗ, thể hiện 
đuợc nội dung kiến thức cần tìm hiểu. Thấy đuợc tầm quan trọng của việc sử dụng đồ 
dùng dạy học, tôi luôn chú ý chuẩn bị và sử dụng chúng sao cho phù hợp. Đồ dùng mà 
tôi thuờng sử dụng trong giờ Vẽ theo mẫu là “vật mâu”, tranh ảnh và một số bài tôi sử 
dụng phuơng tiện hiện đại nhu Power point, máy đa vật thể... sau:
2.1. Hướng dẫn học sinh nắm vững yêu cầu của bài thực hành Ve theo mẫu:
- Gọi học sinh quan sát vật: mẫu, xác định yêu cầu của bài, GV cho xác định vi trí tùng 
vật mẫu.
- Lùu ý đô đậm nhát:,tỉ lệ của 2 vật: mẫu.
2.2. Hướng dẫn học sinh vẽ mẫu:
- Gọi 1 học sinh vẽ tốt lên vẽ hình vật mẫu - Nhận xét -> Đùa yêu cầu cần đạt khi vẽ 
hình.
- Tổ chức cho HS thực hiện yêu cầu của bài bằng hình thức thích hợp ( vẽ khung hình 
chung, khung hính riêng, phác các đùờng thẳng,chỉnh sửa và vẽ đậm nhạt)
+ Khi tổ chức cho HS kể theo nhóm, tôi thùờng cho các em hoạt động theo nhóm đôi, 
nhóm 3, 4, 5 tùy thuộc vào vật: mẫu chuẫn bi và nội dung từng bài vẽ theo mẫu yêu cậu 
sao cho phù hợp với khả năng của học sinh.
 Ở mỗi tiết dạy, tôi hùớng dẫn học sinh có thói quen tự tạo lập nhóm theo chỗ ngồi 
để tránh mất nhiều thời gian học sinh di chuyển chỗ song cũng có thể thay đổi học sinh 
trong nhóm một cách ngẫu nhiên hoặc chia nhóm theo sở thích hoặc theo trình độ, bởi vì 
học sinh cần có cơ hội để tham gia vào các nhóm khác nhau với các bạn khác nhau trong 
lớp để chia sẻ kinh nghiệm với các bạn.
 Trùớc khi các nhóm hoạt động, tôi hùớng dẫn cho học sinh biết vai trò, công việc 
của từng em trong nhóm một cách rõ ràng cặn kẽ, chi tiết, từ nhóm trùởng đến các thành 
viên ai cũng nắm đùợc nhiệm vụ mình sẽ phải làm gì trùớc khi nhóm bắt đầu làm việc, 
có nhù vậy các nhóm mới hoạt động tốt.
 Để hoạt động nhóm có hiệu quả, tôi đặt ra quy định trong nhóm: Nếu một bạn quan 
sat thì các bạn khác phải chú ý sắp xếp bố cục , ai cũng đùợc tham gia và có thể góp ý, 
giúp đỡ bạn.Trong lúc học sinh hoạt động nhóm, tôi luôn tham gia giúp đỡ, quan tẫm đến 
những học sinh yếu, nhút nhát để các em luyện tập tốt hơn.
 + Tổ chức cho học sinh thi vẽ trên bảng lớp: Khi chọn học sinh thi vẽ trên bảng, tôi 
không chỉ gọi những học sinh khá giỏi mà chọn các nhóm có trình độ tương đương (hoặc 
tổ, nhóm tự cử đại diện). Để rèn cho các em tính mạnh dạn, tự tin, tôi hướng dẫn các em 
từ cách quan sát, bô cục, vẽ mảng kết hợp với chỉnh sửa hình mẫu sao cho cân đôi trong 
khung hình , thu hút các bạn quan sat ơ dươi . Đồng thời yêu cầu học sinh ở dưới lớp chú -Sáu khi quán sát nhân rá đặc điềm riềng cuá từng vật mầu, giáo viền hừớng dẫn học 
sinh quy nhóm mẫu vào khung hình chung theo theo tỉ lệ chiều ngáng , chiều cao (lầy 
chiều cáo cuá vụt cáo nhầt , chiều ngáng tình từ vầt năm bền trái quá phải), săp đăt 
khung hình chung lền giầy ve sáo cho cần đối đẹỊD măt ( khống quá to, quá nhỏ, lềch 
lền lềch xuống hoăc sáng trái , sáng phái ). Giáo viền có thể dùng đồ dùng trực quán để 
minh họá cho các dạng bố cục đó để học sinh nhận rá thề náo lá bố cuc đep vá chừá đep.
-Sau khi xác đinh được khung hình chung , giáo viên cần hướng học sinh tiến hành phác 
khung hình riêng của từng vật mẫu . Quan sat, so sanh ti lê cua tưng vật: mẫu đê co tưng 
hình vẽ chinh xac vợi đặc điêm vật mẫu.
Ví dụ: Hình cầu có chiều cao gần bằng % chiều cao của hình trụ, chiêu ngang cua hình 
cầu gần bằng V chiều ngang của hình trụ.
Dùng chì phác nhẹ tay (nét mờ để dẽ điều chỉnh, tẫy xoa). Khi khung hình chung và 
khung hình riêng của vật mẫu được xác định tượng đối chính xác, cận quan sat mẫu đê 
xac đinh ti lê cac bô phận trên mẫu . Đê phac hình cho cẫn đối cận xác đinh cac đương 
trục đưng và trục ngang trên từng mẫu vật:(các bộ phận của từng vật: mẫu).
T71 • 1 ỵ 1 _1 _ 1_ __ , ' ỵỵ , ___% 4-~ -4- . _. _ ỵỵ _1 ._ j’A. I.'.l. _1__
-Khi hình dang chung tưng vật mẫu đa được xẫy dưng , tiên hanh chinh hình cho đung 
vơi đặc điêm vật mẫu. Quan sat, so sanh đặc điêm cua cac bố phận trên mẫu để điều 
chỉnh hình cho đúng. Chú ý đến nét vẽ có chỗ đậm, chỗ nhạt dựa trên cơ sơ anh sang 
chiêu vao mâu vạt: . Khỗng nên viên chu vi cua hình ve băng net cO đỗ đâm đêu nhau 
lam cho hình ve trơ nên khỗ cựng. 3 4
Với kiểu bài này, tôi hướng dẫn học sinh dựa vào các câu hỏi (ý chính) để nhận xét về 
bô cục như:
+Con thây cac bai vẽ trền được sắp xềp như thề nao?
+cách sắp xếp vật mẫu như thế đã thuận mắt chưa?
Học sinh dựa vào các tranh mẫu thẽo đánh số thứ tự sẽ nhận xé t thẽo cam nhận 
riêng(Hình 1 bô cuc lềch, hình 2 bé quá và đáy hai vật mẫu bằng nhau....) Dưa trền 
nhưng câu tra lỏi cua học sinh giáo viền phân tích cái được và chưa được đề hoc sinh 
nắm được.
3.3. Sử dụng câu hỏi gợi ỷ nhận xét qua cảc bước trên hương dẫn để vẽ hình:
 Trền cơ sỏ kềt quả quan sat nắm được đắc trưng , hình dáng của mẫu học sinh sắp 
đắt bô cục hình vẽ trền giây va phac hình tư khai quat , tông thề đền chi tiềt. Nều không 
biềt cach phac hình thì bai vẽ không đạt như mong muôn. Có thể phải tây xoa nhiều, bài 
vẽ bẩn, giây bi rach va hình co thề xôc xềch không vững chắc . Cách vẽ hình này cũng 
được sử dụng nhiều trong trang trí, vẽ tranh. Trên cơ sơ hình vẽ đã được xac đinh, học 
sinh biết cách so sánh hình vẽ với mẫu để điều chỉnh cho đúng tỉ lệ, hình dáng, đặc 
điêm cUã mẫu.
Ví dụ:
-GV hướng dẫn HS cách vẽ
+Máy: Hiệu ứng các bước vẽ thẽo mẫu có 2 đồ vật (kết hợp GV chỉ vào hình hướng 
dẫn)
+Máy đã vật thể: GV vẽ mẫu có gợi đậm nhạt.
-GV cho HS quan sát mẫu vẽ. Chú ý: (với mẫu vẽ khác nhãu cũng có các bước như thế) 
chỉ vào vật mẫu và phẫn tích.
+So sánh tỉ lệ chiều cao, chiều ngãng củã mẫu (vẽ khung hình chung và khung hình 
riêng)
+Vẽ đường trục vật mẫu (nếu có) và tìm tỉ lệ: Miệng, cổ, vãi , thẫn.
+Vẽ nét chính, sãu đó sửã chi tiết.
+Vẽ đậm nhạt.