Sáng kiến kinh nghiệm Tổ chức một số trò chơi Toán học nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh Lớp 5

 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
 Tổ chức một số trò chơi toán học nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh 
 lớp 5.
 I. PHẦN MỞ ĐẦU
 1. 1. Lý do chọn đề tài.
 Như chúng ta đã biết: Học sinh tiểu học có trí thông minh khá nhạy bén, sắc 
sảo, có óc tưởng tượng phong phú. Đó là tiền đề tốt cho việc phát triển tư duy 
toán học. Nhưng các em cũng rất dễ bị phân tán, rối trí nếu bị áp đặt, căng thẳng 
hay quá tải. Hơn nữa, học sinh ở bậc tiểu học cơ thể các em còn đang trong thời 
kỳ phát triển hay nói cụ thể hơn là các hệ cơ quan còn chưa hoàn thiện vì thế sức 
dẻo dai của cơ thể còn thấp, tâm lý chưa ổn định nên trẻ không thể ngồi lâu 
trong phòng học cũng như làm một việc gì đó trong thời gian dài. Vì vậy muốn 
giờ học có hiệu quả thì đòi hỏi người giáo viên phải đổi mới phương pháp dạy 
học: “Lấy học sinh làm trung tâm”, hướng tập trung vào học sinh, trên cơ sở 
hoạt động của các em.
 Đối với môn Toán ở tiểu học, nếu mỗi giáo viên chỉ truyền đạt, giảng giải 
theo các tài liệu đã có sẵn trong sách giáo khoa, trong các sách hướng dẫn và 
thiết kế bài dạy một cách rập khuôn, máy móc thì sẽ làm cho học sinh học tập 
một cách thụ động. Điều đó sẽ khiến cho việc học tập của học sinh diễn ra thật 
đơn điệu, tẻ nhạt và kết quả học tập không cao. Nó là một trong những nguyên 
nhân gây cản trở việc đào tạo các em thành những con người năng động, tự tin, 
sáng tạo sẵn sàng thích ứng với những đổi mới diễn ra hàng ngày. 
 Yêu cầu của giáo dục hiện nay đòi hỏi phải đổi mới phương pháp dạy học 
môn toán ở bậc tiểu học theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo 
của học sinh. Vì vậy người giáo viên phải gây được hứng thú học tập cho các 
em bằng cách lôi cuốn các em tham gia vào các hoạt động học tập. Trò chơi học 
tập là một hoạt động mà các em hứng thú nhất. Các trò chơi có nội dung toán 
học lí thú và bổ ích phù hợp với nhận thức của các em. Thông qua các trò chơi, 
các em sẽ lĩnh hội những tri thức toán học một cách dễ dàng; kiến thức sẽ được 
củng cố, khắc sâu một cách vững chắc, tạo cho các em niềm say mê, hứng thú 
 1 II. PHẦN NỘI DUNG
 2.1 Thực trạng vấn đề mà đề tài cần giải quyết:
 Trong quá trình thực hiện nội dung và chương trình sách giáo khoa mới 
đã nhiều năm, song việc hình thành các phương pháp giảng dạy phù hợp với nội 
dung chương trình sách giáo khoa, phù hợp với các đối tượng học sinh vẫn còn 
nhiều khó khăn, học sinh còn thụ động, chưa thực sự đáp ứng được các yêu cầu 
mà sách giáo khoa mới đã định ra, chưa thích ứng cách học theo sách giáo khoa 
mới.
 Trên thực tế, trong các giờ toán học, học sinh tiếp thu còn thụ động, nhất 
là những học sinh ngại phát biểu, tiếp thu chậm. Cuối tiết học, học sinh thường 
uể oải, ít tập trung chú ý vào bài vì đặc điểm của học sinh tiểu học là: “Dễ nhớ, 
mau quên, chóng chán”. Học sinh thường hiếu động hơn khi hoạt động bằng tay, 
thích được sử dụng đồ dùng trực quan.
 Qua tìm hiểu một số đồng nghiệp ở trường, tìm hiểu học sinh, tài liệu 
tham khảo. Tôi nhận thấy đa số giáo viên chưa vận dụng được việc đưa các trò 
chơi học toán vào giảng dạy hoặc có đưa trò chơi học toán vào giờ học cũng chỉ 
trong những giờ thao giảng. Sở dĩ có tình trạng trên là do giáo viên chưa hiểu 
hết được tác dụng của trò chơi trong giờ học toán. Một số giáo viên thì nghĩ việc 
tổ chức các trò chơt sẽ mất thời gian... vì vậy mà giờ học toán còn khô khan, học 
sinh còn thụ động trong học tập, một số học sinh yếu kém còn ngại học toán, 
đến giờ học toán các em không hứng thú dẫn đến kết quả học tập không cao. 
 Mặc dù đã được tiếp thu các chuyên đề về đổi mới phương pháp dạy học do 
Phòng, Sở GD - ĐT tổ chức. Song để tổ chức trò chơi trong các giờ dạy học sao 
cho mang lại hiệu quả như giáo viên mong muốn quả là một điều không đơn 
giản. Nó cần nhiều thời gian để đầu tư suy nghĩ, tìm tòi, chuẩn bị nguyên vật 
liệu...Mặt khác tổ chức trò chơi sao cho học sinh tiếp xúc cảm thấy hấp dẫn và 
thích thú thì phụ thuộc hoàn toàn vào công tác tổ chức của người giáo viên. Đặc 
điểm về tư duy của học sinh tiểu học chủ yếu là tư duy trực quan, vật thật hay 
thông qụa những hành động cụ thể để hình thành khái niệm, kiến thức, kỹ năng. 
 3 Trò chơi là loại phổ biến của hoạt động vui chơi là chơi theo luật, luật của
trò chơi chính là các quy tắc định rõ mục đích, kết quả và yêu cầu của hành động 
trò chơi, luật của trò chơi có thể tường minh có thể không.
 Trò chơi học tập là trò chơi mà luật của nó bao gồm các quy tắc gắn với 
kiến thức kỹ năng có được trong hoạt động học tập, gần với nội dung bài học, 
giúp học sinh khai thác vốn kinh nghiệm của bản thân để chơi, thông qua chơi 
học sinh được vận dụng các kiến thức kỹ năng đã học vào các tình huống của trò 
chơi. Do đó học sinh được thực hành luyện tập củng cố mở rộng kiến thức kỹ 
năng đã học. Như vậy trong trò chơi học tập các kỹ năng môn toán được đưa 
vào trò chơi.
 Chơi là một nhu cầu cần thiết đối với học sinh Tiểu học, có thể nói nó 
quan trọng như ăn, ngủ, học tập trong đời sống các em. Chính vì vậy các em 
luôn tìm mọi cách và tranh thủ thời gian trong mọi điều kiện để chơi. Được chơi 
các em sẽ tham gia hết sức tự giác và chủ động. Khi chơi các em biểu lộ tình 
cảm rất rõ ràng như niềm vui khi thắng lợi và buồn bã khi thất bại. Vui mừng 
khi thấy đồng đội hoàn thành nhiệm vụ, bản thân các em thấy có lỗi khi không 
làm tốt được nhiệm vụ của mình. Vì tập thể mà các em khắc phục khó khăn, 
phấn đấu hết khả năng để mang lại thắng lợi cho tổ, nhóm trong đó có mình. 
Đây chính là đặc tính thi đua rất cao của các trò chơi. Vì vậy khi đã tham gia trò 
chơi, học sinh thường vận dụng hết khả năng về sức lực, tập trung sự chú ý, trí 
thông minh và sự sáng tạo của mình.
 Trò chơi học tập làm thay đổi hình thức hoạt động của học sinh, giúp học 
sinh tiếp thu kiến thức một cách tự giác tích cực. Giúp học sinh rèn luyện củng 
cố kiến thức đồng thời phát triển vốn kinh nghiệm được tích luỹ qua hoạt động 
chơi.
 Trò chơi học tập rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo, thúc đẩy hoạt động trí tuệ, 
nhờ sử dụng trò chơi học tập mà quá trình dạy học trở thành một hoạt động vui 
và hấp dẫn hơn, cơ hội học tập đa dạng hơn.
 Trò chơi không chỉ là phương tiện mà còn là phương pháp giáo dục.
 2.2.2. Cách tổ chức trò chơi trong môn Toán lớp 5:
 5 - Đầu tiên là giới thiệu trò chơi:
 + Nêu tên trò chơi
 + Hướng dẫn cách chơi bằng cách vừa mô tả vừa thực hành, nêu rõ luật chơi.
 - Nhận xét kết quả chơi, thái độ của người tham dự, giáo viên có thể nêu 
thêm những tri thức được học tập qua trò chơi, những sai lầm cần tránh.
 - Thưởng - phạt: Phân minh, đúng luật chơi, sao cho người chơi chấp nhận 
thoải mái và tự giác làm trò chơi thêm hấp dẫn, kích thích học tập của học sinh. 
Phạt những học sinh phạm luật chơi bằng những hình thức đơn giản, vui (như 
chào các bạn thắng cuộc, hát một bài, nhảy lò cò...tuyệt đối GV không được phê 
bình hoặc nói nặng lời mà phải luôn động viên các em.
2.2.3. Giới thiệu một số trò chơi nhằm gây hứng thú học tập trong môn 
Toán lớp 5:
 Sau đây tôi xin giới thiệu một số trò chơi tiêu biểu mà tôi đã áp dụng 
trong quá trình dạy toán cho học sinh lớp 5.
* Trò chơi 1: Xếp hàng thứ tự (Áp dụng cho các tiết học: So sánh phân số; So 
sánh số thập phân,...) 
 Mục đích: Giúp học sinh củng cố cách so sánh và sắp xếp các số thập phân, 
phân số theo thứ tự từ bé đến lớn và ngược lại.
 Chuẩn bị: Giáo viên chuẩn bị 2 lá cờ hiệu (Cờ giấy nhỏ, 2 lá có màu khác 
nhau)
Học sinh mỗi đội 5 mảnh bìa (Có kích thước 10 x 15 cm) trong mỗi mảnh bìa có 
ghi các số thập phân, phân số lớn bé khác nhau. (mỗi đội 5 em)
 Thời gian chơi: 3 phút
 Cách chơi: Hai đội trưởng lên nhận bìa của tổ và phát bìa cho mỗi bạn ở đội 
mình. Giáo viên yêu cầu hai đội quan sát, tự so sánh các số vừa nhận trong 
nhóm với nhau (trong 1, 2 phút ). Khi GV hô hiệu lệnh và giơ 2 lá cờ trên 2 tay 
về hai phía (sang ngang) yêu cầu các em nghe, giơ biển lên cao và xếp mỗi đội 
một hàng ngang, bắt đầu từ GV. Khi thầy đưa 2 lá cờ song song về phía trước 
các em tập hợp hàng dọc. 
 7 * Trò chơi 3: Kết bạn (Áp dụng cho các tiết học: Nhân một số thập phân với 
10, 100, 1000,... Chia một số thập cho 10, 100, 1000,...
 Mục đích: Rèn luyện, củng cố kỹ năng tính nhẩm nhanh các phép tính nhân, 
chia các số thập phân với 10, 100, 1000... Luyện cho HS tác phong nhanh nhẹn, 
tinh mắt.
 Chuẩn bị: Giáo viên chuẩn bị 10 đến 15 tấm bìa hình chữ nhật kích thước 
10x15 cm, có dây đeo. Mỗi tấm đều ghi một phép tính hoặc kết quả tương ứng.
 Ví dụ nội dung thẻ như sau:
 15,5 x 10 2,571 x 1000 155 4,329
 13,96 : 1000 2,37 90 2571
 23,7 : 10 0,9 x 100 432,9 : 100 0,01396
 Thời gian chơi: 3 - 5 phút.
 Cách chơi: Học sinh xung phong lên rút thẻ của mình, sau đó tất cả đội tập 
hợp thành vòng tròn, các em đeo thẻ trước ngực, mỗi em tự quan sát số thẻ của 
mình và số thẻ của bạn. Tự tính nhẩm kết quả hoặc phép tính tương ứng với kết 
quả hoặc phép tính ghi trên thẻ của mình.
 Yêu cầu cả đội nhảy lò cò, vừa hát vừa vỗ tay cùng cả lớp: “Nhảy lò cò cho 
cái giò nó khoẻ, đi xen kẽ cho nó khoẻ cái giò”. Khi giáo viên hô “Tìm bạn! tìm 
bạn!” các em phải nhanh chóng tìm và chạy về với bạn đeo thẻ có kết quả hoặc 
phép tính tương ứng với thẻ của mình. Những ai tìm đúng, tìm nhanh bạn mình 
nhất thì ghi được 10 điểm. Bạn nào tìm sai thì phải tự nhẩm lại để tìm đúng bạn 
mình. Sau một lượt giáo viên đổi thẻ lẫn lộn, sau đó cho các em tiếp tục chơi 
hoặc nhóm khác chơi 
* Trò chơi 4: Gà mẹ tìm con (Áp dụng cho các tiết học: cộng trừ, nhân, chia 
phân số, số thập phân)
 Mục đích: Củng cố các phép tính phân số, số thập phân.
 9 Mục đích: Giúp học sinh nhớ lâu các công thức tính chu vi, diện tích các 
hình chữ nhật, hình vuông, hình bình hành, hình thoi...Từ đó vận dụng linh hoạt, 
kết hợp
 với kỹ năng tính nhẩm để tính chu vi, diện tích của hình với số đo cho trước 
Phát triển khả năng diễn đạt rõ ràng, mạch lạc.
 Chuẩn bị: Giáo viên chuẩn bị một cây cảnh đặt lên bàn giáo viên làm cây 
hoa. Treo sẵn trên cây các bông hoa được cắt bằng giấy màu trong có ghi nội 
dung câu hỏi. (Tuỳ theo nội dung bài học để giáo viên chọn nội dung ghi trong 
hoa)
 Ví dụ: Khi dạy bài: “Ôn tập hình học” ở cuối năm giáo viên có thể chọn nội 
dung:
 1. Muốn tìm diện tích hình vuông 
 Một cạnh nhân bốn ra ngay khó gì?
 Bạn hãy cho biết hai câu thơ trên đúng hay sai ? Hãy tính nhẩm nhanh diện 
tích hình vuông mà cạnh bằng 30m?
 2. Nêu quy tắc tính diện tích hình bình hành?
 3. Đố bạn điền tiếp những từ thích hợp và chỗ trống trong bài thơ sau :
 Diện tích chữ nhật là gì ?
 Lấy dài..tức thì ra ngay.
 Chu vi chữ nhật dễ thay.
 Lấy nhân hai là thành. 
 4. Muốn tính diện tích hình thang
 Đáy lớn, đáy bé ta mang......vào
 Rồi đem ....với chiều cao
 ......lấy nửa thế nào cũng ra.
 5. Một hình lập phương có độ dài cạnh 5cm .
 Bạn A nói: Diện tích xung quanh hình lập phương bằng 125 cm2 
 Bạn B nói: 125 cm2 là diện tích toàn phần của hình lập phương. 
Theo bạn ai nói đúng? ai nói sai? vì sao? 
 11