Sáng kiến kinh nghiệm Dạy học Tiếng Việt Lớp 5 với một số trò chơi

 Dạy học Tiếng Việt 5 với một số trò chơi
 MỤC LỤC
 TÊN NỘI DUNG TRANG
 PHẦN MỞ ĐẦU 2
 I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI 2
 II. LỊCH SỬ ĐỀ TÀI 3
 III. PHẠM VI NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI 4
 PHẦN NỘI DUNG 5
 I. THỰC TRẠNG ĐỀ TÀI 5
 1. Thực trạng chung của nhà trường : 
 2. Thực trạng của lớp dạy : 
 3. Cơ sở lí luận và thực tiễn
 II. GIẢI PHÁP
 8
 1. Tìm hiểu Vai trò của trò chơi trong dạy học tiếng 
 Việt
 2. Quy trình tổ chức trò chơi
 3. Thiết kế trò chơi học tập
 4. Sử dụng trò chơi học tập Tiếng Việt lớp 5.
 5. Giới thiệu một số trò chơi học tập Tiếng Việt lớp 5
 III. KẾT QUẢ 25
 PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 27
 I. KẾT LUẬN: 27
 II. KIẾN NGHỊ 28
 TÀI LIỆU THAM KHẢO 30
Người thực hiện: Nguyễn Ngọc Lượng - Trường Tiểu học Nguyễn Trãi 1 Dạy học Tiếng Việt 5 với một số trò chơi
giác, tích cực trong tâm trạng hồ hởi, vui tươi.
 - Trò chơi phát huy năng lực cá nhân, rèn tính hòa nhập cộng đồng, nâng 
cao năng lực hợp tác đồng thời giáo dục ý thức tổ chức kỉ luật, có tính đồng 
đội khi tham gia trò chơi học tập.
 - Trò chơi phát triển tư duy nhanh nhạy, óc sáng tạo, xử lí nhanh các tình 
huống khi tham gia trò chơi.
 Ngoài ra, trong năm học này, được tiếp cận, tập huấn các chuyên đề CCM 
của tổ chức Oxfam phương pháp dạy học lấy học sinh làm trung tâm, phương 
pháp dạy học theo nhóm, phương pháp tổ chức trò chơi, phương pháp sắm vai 
 đã cung cấp cho tôi thêm nhiều ý tưởng sử dụng các trò chơi học tập vào 
giảng dạy nhằm phát triển các kĩ năng sử dụng tiếng Việt trong giao tiếp của 
học sinh. Mong muốn ý tưởng trên ngày càng hoàn thiện, giúp ích cho học 
sinh nên tôi chọn đề tài: “Dạy học Tiếng Việt 5 với một số trò chơi”
 II. LỊCH SỬ ĐỀ TÀI
 Có thể hiểu giao tiếp là hoạt động trao đổi tư tưởng, tình cảm, cảm xúc,...sự 
hiểu biết giữa các thành viên trong xã hội. Người ta thường giao tiếp với nhau 
bằng ngôn ngữ. Học sinh cũng vậy, ngôn ngữ thường là phương tiện duy nhất 
trong các buổi học trên lớp (nghe, đọc nói, viết). 
 Trong quá trình dạy học, theo chương trình SGK trọng tâm là trang bị cho 
học sinh các kĩ năng Tiếng Việt dưới các hình thức Luyện tập, làm bài tập, 
Người thực hiện: Nguyễn Ngọc Lượng - Trường Tiểu học Nguyễn Trãi 3 Dạy học Tiếng Việt 5 với một số trò chơi
 PHẦN NỘI DUNG
 I. THỰC TRẠNG ĐỀ TÀI
 1. Thực trạng chung của nhà trường : 
 Những năm học vừa qua, theo chương trình đổi mới SGK, đổi mới phương 
pháp dạy học Tiếng Việt, việc sử dụng trò chơi học tập đối với một số giáo 
viên còn là hình thức hoặc có sử dụng trò chơi thì cũng gượng ép, miễn 
cưỡng. Qua tìm hiểu, tôi nhận thấy: Một số giáo viên chưa quan tâm nhiều 
đến việc đưa trò chơi học Tiếng Việt vào giảng dạy hoặc có đưa trò chơi vào 
giờ học cũng chỉ trong những giờ thao giảng. Tình trạng trên là do giáo viên 
chưa nhận thức được hết tác dụng, vai trò của trò chơi trong giờ học Tiếng 
Việt. Mặt khác, còn một số giáo viên khi sử dụng các trò chơi học tập thì chưa 
chọn lọc kỹ, không có tác dụng thiết thực phục vụ mục tiêu của bài học nên 
việc tổ chức trò chơi chưa thực sự hiệu quả. 
 Với mục đích giúp học sinh thay đổi loại hình hoạt động trong giờ học. 
Học sinh tiếp thu kiến thức nhẹ nhàng, gây hứng thú học tập. Qua đó, những 
kĩ năng giao tiếp ở các em sẽ ngày càng hoàn thiện và phát triển. Vì vậy, dạy 
học Tiếng Việt 5 với một số trò chơi là viêc làm có nhiều ích lợi.
 2. Thực trạng của lớp dạy : 
 Năm học 2009 - 2010, tôi được phân công dạy lớp 5A, trường Tiểu học 
Nguyễn Trãi. Lớp tôi có 26 học sinh trong đó có : 13 em nữ, 13 em nam, học 
sinh đồng bào dân tộc 17 em, học sinh dân tộc Kinh là 9 em nên việc giao tiếp 
của các em còn hạn chế, không mạnh dạn, thiếu tự tin. Các bài tập đưa ra đều 
các em khó hoàn thành hoặc hoàn thành nhưng thiếu chiều sâu. Vốn hiểu biết 
của các em không được mở rộng. Các em không năng động, không có ham 
thích học Tiếng Việt. Với mong muốn lớp học của mình hoạt động sôi nổi hơn 
trong giờ học, đặc biệt là trong giờ học Tiếng Việt. Tôi thiết kế các trò chơi 
trong giờ học Tiếng Việt đưa vào áp dụng trong các giờ học Tiếng Việt. 
 3. Cơ sở lí luận và thực tiễn
 Trong thực tế khi dạy học Tiếng Việt, giờ học nào tổ chức trò chơi cũng 
Người thực hiện: Nguyễn Ngọc Lượng - Trường Tiểu học Nguyễn Trãi 5 Dạy học Tiếng Việt 5 với một số trò chơi
thích trí tưởng tượng, trí nhớ. Từ đó phát triển tư duy mềm dẻo, học tập cách 
sử lý thông minh trong những tình huống phức tạp tăng cường khả năng vận 
dụng trong cuộc sống để dễ dàng thích nghi với điều kiện mới của xã hội .
 Ngoài ra thông qua hoạt động trò chơi còn giúp các em phát triển được 
nhiều phẩm chất đạo đức như tình đoàn kết, thân ái, lòng trung thực, tinh thần 
cộng đồng trách nhiệm. Vì vậy trò chơi học tập Tiếng Việt rất cần thiết trong 
giờ học Tiếng Việt ở lớp 5 nói riêng và ở tiểu học nói chung.
 Giờ học Luyện từ & câu tại lớp 5A
 II. GIẢI PHÁP
 1. Tìm hiểu Vai trò của trò chơi trong dạy học tiếng Việt
 Dưới đây, tôi sẽ phân tích các vai trò của trò chơi học tập trong việc dạy 
và học môn tiếng Việt ở các lớp bậc tiểu học để thấy rõ hơn nhận định trên.
 a. Dạy học với trò chơi thực hiện chức năng luyện tập thực hành.
Người thực hiện: Nguyễn Ngọc Lượng - Trường Tiểu học Nguyễn Trãi 7 Dạy học Tiếng Việt 5 với một số trò chơi
sáng tạo và có lúc phải tỏ ra quyết đoán. 
 Do đó, trò chơi học tập tiếng Việt tạo khả năng phát triển trí tưởng tượng, 
khả năng linh hoạt độc lập sáng tạo cần thiết cho hoạt động học tập và lao 
động sau này của các em.
 c. Dạy học với trò chơi kích thích hứng thú nhận thức.
 Dạy học Tiếng Việt với trò chơi bên cạnh chức năng giải trí còn giúp học 
sinh tự củng cố kiến thức, kĩ thuật, thói quen học tập một cách hứng thú, thói 
quen làm việc theo nhiều quy mô (cá nhân, nhóm, lớp). Các tiết học có trò 
chơi sẽ thu hút mức độ tập trung của học sinh mà không một phương pháp nào 
sánh được. Những kiến thức khô khan và cứng nhắc sẽ sinh động, hấp dẫn nếu 
được tổ chức dưới hình thức trò chơi và nhờ đó kết quả học tập của học sinh 
sẽ tăng lên. Như vậy, việc sử dụng trò chơi học tập trong dạy học tiếng Việt là 
một trong những biện pháp tăng cường tích cực hoá hoạt động học tập của học 
sinh. Hơn thế nữa, mối quan tâm và hoạt động của học sinh thể hiện qua các 
tiết học có trò chơi làm tăng thêm cảm tình của các em đối với môn học và 
thầy cô giáo.
 Học sinh tìm được phương án giải khác nhau cho một trò chơi giúp các 
em hiểu sâu sắc hơn về những tri thức đã học, có thói quen tìm tòi phương án 
giải quyết tốt nhất, hay nhất và đơn giản nhất. Và khi đó, các em thể hiện niềm 
vui, hứng thú với những thành tích mà mình đạt được, thể hiện niềm vui do trò 
chơi mang lại và cảm thấy vui sướng khi được tham gia vào trò chơi. Từ đó 
hình thành ở các em tính tích cực, ý thức tự giác trong học tập, bởi vì: “Trong 
giờ lên lớp nào mà tư duy tích cực được kích thích thì cũng sẽ xuất hiện thái 
độ tích cực đối với học tập, sẽ hình thành hứng thú nhận thức”.
 Chính vì thế trò chơi là chiếc cầu nối môn tiếng Việt với thực tiễn, bởi vì 
thông qua trò chơi các em thấy ứng dụng quan trọng của môn tiếng Việt trong 
thực tiễn. Và như vậy là đã phát huy được tính tích cực nhận thức của các em.
 d. Dạy học Tiếng Việt với trò chơi ảnh hưởng tích cực đến sự phát triển 
Người thực hiện: Nguyễn Ngọc Lượng - Trường Tiểu học Nguyễn Trãi 9 Dạy học Tiếng Việt 5 với một số trò chơi
 Khi đã xác nhận rằng vui chơi là một hoạt động cần thiết của học sinh tiểu 
học, thì đồng thời cũng cần nhận biết rằng việc tổ chức các trò chơi cho trẻ là 
cực kì quan trọng và có ý nghĩa giáo dục to lớn. Tổ chức trò chơi chính là tổ 
chức cuộc sống của trẻ, vì trò chơi là phương tiện để trẻ học làm người.
 2. Quy trình tổ chức trò chơi
 Trò chơi học tập môn Tiếng Việt thông qua 5 bước :
 - Giới thiệu tên trò chơi.
 - Phổ biến luật chơi.
 - Tiến hành chơi.
 - Rút ra kiến thức. 
 - Đánh giá kết luận.
 3. Thiết kế trò chơi học tập
 Để dạy học với trò chơi hiệu quả, giáo viên phải biết thiết kế hoặc sáng tạo 
một số trò chơi sẵn có để giảng dạy. Trước khi thiết kế cần :
 - Xác định rõ mục tiêu của bài tập để chọn trò chơi phù hợp.
 Việc xác định yêu cầu của bài tập rất quan trọng, mục tiêu của bài tập là 
cơ sở để lựa chọn trò chơi sao cho phù hợp. Một bài tập có thể tạo nên những 
trò chơi khác nhau.
 - Tiến hành thiết kế trò chơi
 Giáo viên tiến hành thiết kế trò chơi có hình thức chơi rõ ràng (người chơi, 
cách chơi, đồ dùng hỗ trợ), nội dung thực hiện trò chơi phải đảm bảo nội 
dung bài tập của Sách giáo khoa hoặc bổ sung thêm nội dung tùy vào việc xác 
định mục tiêu bài tập, của tiết học . Đồng thời thông qua đó rèn những kĩ năng 
cần thiết cho học sinh.
 Một nội dung của bài học có thể tổ tổ chức các trò chơi khác nhau.
 Ví dụ : Bài tập trong SGK Tiếng Việt 5, tập 2 trang 59 yêu cầu xếp các từ 
sau thành hai nhóm : một nhóm gồm các từ chỉ người, cơ quan, tổ chức thực 
hiện công việc bảo vệ trật tự, an ninh, một nhóm gồm các từ chỉ hoạt động bảo 
vệ trật tự, an ninh.
 Ta có thể tổ chức các trò chơi sau :
Người thực hiện: Nguyễn Ngọc Lượng - Trường Tiểu học Nguyễn Trãi 11 Dạy học Tiếng Việt 5 với một số trò chơi
 Tranh quyền lật thẻ ( Tiết học lớp5A)
 a. Một số lưu ý:
 - Giáo viên cần phải nghiên cứu kĩ mục tiêu của bài học, của bài tập vì nó 
quyết định việc chọn trò chơi, cách chơi cho phù hợp. 
 - Giáo viên cần phải nắm được khả năng của từng học sinh để việc phân 
nhóm chơi hợp lí. Nói chung, cần chọn hình thức nào lôi cuốn được đông đảo 
học sinh tham gia nhất.
 - Người giáo viên nên hoạch định trước việc sử dụng những phương tiện 
nào để nâng cao hiệu quả của trò chơi . Có thể gồm :
 - Phương tiện theo nội dung trò chơi :Trang phục, thẻ từ, bảng phụ..
 - Mục tiêu của trò chơi học tập là cung cấp kiến thức và rèn kĩ năng do đó: 
Sau mỗi trò chơi, giáo viên cần gợi ý để học sinh rút ra các nội dung, kĩ năng, 
thông điệp  mà các em đã học được qua trò chơi.
 - Việc đánh giá tổng kết trò chơi có thể giao cho học sinh tự nhận xét, đánh 
giá và tổng kết để phát huy tối đa khả năng của các em, giúp học sinh rèn 
luyện óc suy luận, kĩ năng tư duy, kĩ năng giao tiếp từ đó các em sẽ trở nên tự 
tin, mạnh dạn hơn.
 b. Phân loại trò chơi :
Người thực hiện: Nguyễn Ngọc Lượng - Trường Tiểu học Nguyễn Trãi 13 Dạy học Tiếng Việt 5 với một số trò chơi
 - Số giấy đủ cho các nhóm để viết câu
 chim trên cành hót véo von
Tiến hành:
 - Chia nhóm, mỗi nhóm 4- 5 học sinh, phát bộ thẻ từ cho các nhóm.
 - Nêu cách chơi: Từng nhóm chọn chọn các thẻ từ (không thứ tự) để sắp 
 xếp lại thành câu và viết các câu khác nhau vào giấy (khi viết, nhớ thể 
 hiện đúng cách viết hoa đầu câu và thêm dấu phẩy sau trạng ngữ).
 - Nhóm nào nhanh, đúng 5 câu là thắng cuộc. Các câu có được là:
 Trên cành, chim hót véo von .
 Chim hót trên cành véo von .
 Trên cành, véo von chim hót .
 Véo von chim hót trên cành .
 Chim hót véo von trên cành .
Người thực hiện: Nguyễn Ngọc Lượng - Trường Tiểu học Nguyễn Trãi 15