Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp duy trì sĩ số học sinh ở khối Lớp 5

 Một số biện pháp duy trì sĩ số học sinh ở Trường Tiểu học Y Ngông
 I. PHẦN MỞ ĐẦU
 1. Lý do chọn đề tài
 Công tác duy trì sĩ số ở trường tiểu học đóng vai trò rất lớn trong việc nâng 
cao chất lượng giáo dục học sinh. Nó góp phần vào quả trình “nâng cao dân trí, đào 
tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài”. Ở các trường vùng khó khăn, vùng có nhiều học 
sinh người đồng bào dân tộc thiểu số thì việc dạy học luôn gắn liền với công tác 
duy trì sĩ số. Đây là một công việc, một nhiệm vụ thường xuyên và liên tục đòi hỏi 
sự cố gắng và nỗ lực của mỗi giáo viên cũng như của tập thể nhà trường.
 Một thực tế cho thấy, các trường đóng trên địa bàn vùng khó khăn, vùng có 
nhiều đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống nói chung cũng như trường Tiểu học Y 
Ngông nói riêng, cha mẹ học sinh phần lớn nằm trong diện gia đình khó khăn về 
kinh tế, lại đông con và hạn chế về trình độ nhận thức nên chưa quan tâm đến việc 
học hành của con em mình. Thay vì việc cho con em đến trường, họ lại muốn con 
nghỉ học đi làm rẫy, nương (theo mùa vụ) để tăng thêm thu nhập cho gia đình. Do 
đi học không chuyên cần nên kết quả học tập của các em ngày càng giảm sút, dẫn 
đến chán nản, vắng học ngày càng nhiều và bỏ học giữa chừng, ảnh hưởng lớn đến 
chất lượng giáo dục.
 Vì vậy, công việc duy trì sĩ số học sinh ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số là 
vấn đề mà mà mỗi người làm trong ngành giáo dục, đặc biệt là những giáo viên 
đang hàng ngày trực tiếp giảng dạy trên lớp, giáo dục các em luôn trăn trở, lo lắng 
để tìm giải pháp hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục. Đó cũng chính 
là lí do tôi chọn đề tài “Một số biện pháp duy trì sĩ số học sinh ở trường Tiểu học 
Y Ngông”.
 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài
 Mục tiêu
 Nghiên cứu, lựa chọn một số biện pháp phù hợp với thực tế đơn vị để đảm 
bảo duy trì sĩ số, khắc phục tình trạng học sinh hay nghỉ học, có nguy cơ bỏ học, 
qua đó góp phần nâng cao chất lượng giáo dục. Đồng thời nâng cao nhận thức của 
 Nguyễn Văn Quyết - 1 - Trường Tiểu học Y Ngông Một số biện pháp duy trì sĩ số học sinh ở Trường Tiểu học Y Ngông
 II. PHẦN NỘI DUNG
 1. Cơ sở lý luận
 Duy trì sĩ số học sinh có vai trò vô cùng quan trọng trong việc nâng cao chất 
lượng giáo dục, hạn chế tối đa tình trạng học sinh bỏ học. Học sinh bỏ học giữa 
chừng là một trong những yếu tố tạo nên mối nguy hại lớn cho xã hội. Chủ tịch Hồ 
Chí Minh đã nói “Một dân tộc dốt là một dân tộc yếu”. Thật vậy, một dân tộc mà 
dân trí thấp kém thì khó có điều kiện để tiếp thu và phát huy tinh hoa văn hóa, 
khoa học, công nghệ mới của nhân loại. Do đó chúng ta cần làm tốt công tác duy 
trì sĩ số học sinh, giảm tỷ lệ học sinh lưu ban, bỏ học để góp phần xây dựng sự 
nghiệp giáo dục phát triển bền vững. 
 Mục tiêu của việc duy trì sĩ số sĩ số ở trường tiểu học góp phần vào việc 
nâng cao chất lượng học tập của học sinh cũng như giúp các em có cơ hội phát 
triển toàn diện bản thân. Đồng thời nó cũng là yếu tố quan trọng giúp giáo viên 
thực hiện tốt kế hoạch giáo dục học sinh.
 Để công tác giáo dục đạt hiệu quả cần rất nhiều yếu tố chủ quan và khách 
quan, trong đó việc các em đi học chuyên cần đóng một phần không nhỏ. Học sinh 
có đi học đều, đầy đủ thì việc tiếp thu bài mới tốt hơn. Nắm vững kiến thức các 
môn học trong chương trình một cách liền mạch và có hệ thống, đây là yếu tố quan 
trọng thu hút các em ham thích đi đến trường.
 2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu
 Trường Tiểu học Y Ngông đóng trên địa bàn vùng đặc biệt khó khăn của xã 
DurKmăn. Hàng năm, tỉ lệ học sinh dân tộc thiểu số chiếm đến khoảng 98% tổng 
số học sinh toàn trường. Trình độ dân trí còn thấp, đời sống nhân dân còn gặp 
nhiều khó khăn, học sinh thuộc diện đói nghèo chiếm tỉ lệ khá cao nên sự quan tâm 
của cha mẹ học sinh đến việc học tập của con em mình rất hạn chế. Hầu hết học 
sinh thường nghỉ học theo mùa vụ để phụ giúp gia đình lao động tăng thêm thu 
nhập nên rất khó khăn cho giáo viên trong việc dạy học cũng như việc vận động 
học sinh đến trường. Nhiều gia đình sống và sinh hoạt trên nương rẫy nên việc vận 
động học sinh ra lớp còn gặp nhiều khó khăn. Một số giáo viên mới ra trường nên 
 Nguyễn Văn Quyết - 3 - Trường Tiểu học Y Ngông Một số biện pháp duy trì sĩ số học sinh ở Trường Tiểu học Y Ngông
 b) Nội dung và cách thực hiện giải pháp, biện pháp
 Biện pháp 1 : Nắm tình hình của lớp
 Phải nói rằng, công tác duy trì sĩ số ở các trường tiểu học vùng nhiều học 
sinh dân tộc thiểu số như Trường Tiểu học Y Ngông là công việc thường xuyên, 
liên tục và có thành công hay không là nhờ công sức rất lớn của giáo viên chủ 
nhiệm. Chính lòng yêu nghề, sự nhiệt tình là động lực giúp giáo viên quan tâm 
nhiều hơn đến hiệu quả công việc của mình, trong đó có công tác duy trì sĩ số.
 Để thực hiện hiệu quả công tác duy trì sĩ số, giáo viên chủ nhiệm phải nắm 
được tình hình của lớp. Vì vậy, sau khi nhận lớp, giáo viên chủ nhiệm cần trao đổi 
với giáo viên chủ nhiệm lớp dưới để nắm thông tin của lớp, về những đối tượng 
học sinh cần lưu ý, trong đó đáng quan tâm hơn là những em hay nghỉ học, có nguy 
cơ bỏ học.... Thông qua đó, giúp giáo viên chủ nhiệm biết được một số nguyên 
nhân dẫn đến học sinh hay nghỉ học, có nguy cơ bỏ học như : hoàn cảnh gia đình 
các em còn khó khăn, chưa lo đủ cái ăn, cái mặc nên các em phải nghỉ học; gia 
đình chưa thật sự quan tâm đến việc học của các em; một số em lại không thích 
đến trường,...Từ đó giáo viên sẽ tìm ra những biện pháp để động viên học sinh ra 
lớp. 
 Một số thông tin cần thiết mà giáo viên chủ nhiệm cần nắm được ngay sau 
khi nhận lớp như :
 - Tổng số học sinh, nữ, dân tộc, nữ dân tộc
 - Chất lượng giáo dục năm học lớp 4
 - Học sinh thuộc hộ nghèo, gia đình đông con,...
 - Học sinh khuyết tật, mồ côi cha (mẹ), con thương binh, con liệt sĩ,...
 - Học sinh năng khiếu, khó khăn về học,...
 - Học sinh lớn tuổi, lưu ban nhiều năm, đi học không chuyên cần, có nguy 
cơ bỏ học,...
 Trong thực tế, những em hay nghỉ học thường có khả năng tiếp thu bài hạn 
chế, đã lưu ban ở các lớp dưới. Vì vậy các em thường xấu hổ, không tự tin đến lớp, 
 Nguyễn Văn Quyết - 5 - Trường Tiểu học Y Ngông Một số biện pháp duy trì sĩ số học sinh ở Trường Tiểu học Y Ngông
 Đối với những học sinh đi học không chuyên cần, có nguy cơ bỏ học do các 
nguyên nhân khác, giáo viên chủ nhiệm cần trao đổi với lãnh đạo nhà trường để 
tìm biện pháp hữu hiệu. Giáo viên chủ nhiệm cần tích cực phối hợp với gia đình, 
nhà trường, chính quyền địa phương và các tổ chức đoàn thể trong và ngoài nhà 
trường để có biện pháp vận động học sinh ra lớp. 
 Vai trò của giáo viên trong việc vận động học sinh rất quan trọng, là người 
“tiên phong’’ trực tiếp trong công tác vận động học sinh ra lớp, là nhân tố tạo nên 
sự thành công trong công tác duy trì sĩ.
 Biện pháp 3 : Làm tốt công tác phối hợp với gia đình học sinh, nhà trường, 
các tổ chức xã hội
 Hồ Chí Minh đã chỉ rõ : “ Giáo dục các em là việc chung của gia đình, nhà 
trường và xã hội. Bố mẹ, thầy giáo và người lớn phải cùng nhau phụ trách, trước 
hết là phải làm gương cho các em hết mọi việc’’. Điều đó cho thấy tầm quan trọng 
của việc phối hợp giữa gia đình, nhà trường và xã hội trong công tác giáo dục học 
sinh.
 Đối với gia đình học sinh, việc thường xuyên được nghe giáo viên chủ 
nhiệm trao đổi kết quả học tập và rèn luyện của con mình là cầu nối cần thiết để 
làm tốt công tác tuyên truyền, vận động học sinh đi học, đảm bảo sĩ số lớp. 
 Bên cạnh đó, công tác phối hợp giữa Ban Đại diện cha mẹ học sinh, nhà 
trường, chính quyền thôn buôn, đặc biệt là những những người có uy tín ở địa 
phương có vai trò rất quan trọng trong việc tuyên truyềnvận động học sinh ra lớp.
 Ví dụ: Năm học 2014-2015, tôi chủ nhiệm lớp 5A, có em H Ưp Ênuôl, vì 
hoàn cảnh khó khăn nên gia đình bắt em phải bỏ học để ở nhà phụ giúp gia đình. 
Sau khi đã mà vẫn chưa vận động được học sinh ra lớp, tôi đã báo cáo với lãnh đạo 
nhà trường để tìm cách giải quyết. Bên cạnh đó, tôi tích cược phối hợp với nhà 
trường, Ban Đại diện cha mẹ học sinh, chính quyền địa phương để chia sẻ khó 
khăn với gia đình học sinh và vận động học sinh ra lớp. Với sự nỗ lực, tinh thần 
 Nguyễn Văn Quyết - 7 - Trường Tiểu học Y Ngông Một số biện pháp duy trì sĩ số học sinh ở Trường Tiểu học Y Ngông
xem thầy cô giáo thực sự là chỗ dựa tinh thần, từ đó các em sẽ thích được đến 
trường để học tập cùng "người mẹ thứ hai" của mình.
 Sự phối hợp giữa giáo viên chủ nhiệm và giáo viên bộ môn có tác động 
không nhỏ trong công tác duy trì sĩ số học sinh, đặc biệt là tỉ lệ chuyên cần trong 
các buổi học thứ hai. Thực tế cho thấy học sinh thường vắng học vào buổi học thứ 
hai (không phải buổi giáo viên chủ nhiệm dạy). Có thể vì do hoàn cảnh gia đình 
khó khăn nên các em ở nhà phụ giúp gia đình tăng thêm thu nhập hay có thể do các 
em không thích môn học do giáo viên bộ môn dạy,... Vì vậy giáo viên chủ nhiệm 
tìm hiểu nguyên nhân, phối hợp cùng giáo viên bộ môn đề ra các biện pháp thích 
hợp nhằm giúp các em có kết quả học tập tốt hơn ở các môn học, từ đó các em sẽ 
hứng thú học tập và đi học đều đặn.
 Biện pháp 5 : Xây dựng môi trường học tập thân thiện
 Môi trường học tập thân thiện là môi trường học tập mà ở đó trẻ được tạo 
điều kiện để học tập có kết quả, được an toàn trong sự bảo vệ, được công bằng và 
dân chủ, được phát triển sức khỏe thể chất và tinh thần. Trường học, lớp học được 
coi như ngôi nhà chung, ngôi nhà thứ hai của các em, giúp các em thêm yêu 
trường, yêu lớp, hứng thú trong học tập và đem lại hiệu quả cao trong giáo dục.
 Môi trường học tập thân thiện phải đảm bảo một số điều kiện như: lớp học 
phải đẹp, sạch sẽ, thoáng đãng, ánh sáng đầy đủ, bàn ghế luôn được lau chùi và sắp 
xếp gọn gàng, xây dựng được một tập thể lớp đoàn kết, các thành viên trong lớp 
giúp đỡ lẫn nhau, cùng nhau tiến bộ. 
 Để xây dựng đượ môi trường học tập thân thiện, giáo viên cần hướng dẫn 
học sinh tham gia tích cực các hoạt động ở trường, lớp phù hợp với lứa tuổi của 
mình như : tham gia lao động, vệ sinh trường lớp; trang trí lớp học thân thiên; 
chăm sóc cây xanh trong khuôn viên trường; ... Thông qua các hoạt động đó, giáo 
dục kỹ năng sống cho học sinh cũng như các em thấy được trách nhiệm, nghĩa vụ 
của bản thân, tạo dựng được khối đoàn kết, giúp đỡ nhau trong mọi hoạt động giữa 
 Nguyễn Văn Quyết - 9 - Trường Tiểu học Y Ngông Một số biện pháp duy trì sĩ số học sinh ở Trường Tiểu học Y Ngông
 H2 : Trang trí lớp học thân thiện
 c. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp
 Các giải pháp, biện pháp được nêu trong đề tài có mối quan hệ chặt chẽ với 
nhau, có sự thống nhất và có mục tiêu là duy trì sĩ số học sinh nhằm thực hiện có 
hiệu quả trong công tác giáo dục.
 Giải pháp thứ nhất là tiền đề, là cơ sở giúp giáo viên thực hiện tốt chủ vai là 
“tiên phong’’ trong công tác vận động học sinh ra lớp, làm tốt công tác phối hợp 
với gia đình học sinh, nhà trường, các tổ chức xã hội. Các giải pháp nâng cao chất 
lượng giáo dục học sinh và xây dựng môi trường học tập thân thiện, có vai trò 
trong việc giúp giáo viên chủ nhiệm thực hiện tốt công tác duy trì sĩ số, nâng cao 
chất lượng giáo dục toàn diện học sinh.
 d. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu
 Nguyễn Văn Quyết - 11 - Trường Tiểu học Y Ngông