Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp dạy tốt môn lịch sử Lớp 5

 Skkn: Một số biện pháp dạy tốt môn lịch sử lớp 5
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
GIÚP HỌC SINH HỌC TỐT MÔN LỊCH SỬ LỚP 5
 Lĩnh vực/Môn : Lịch sử
 Cấp học : Tiểu học
 Tên tác giả : Hoàng Thị Bích Chuyên
 Đơn vị công tác : Trường tiểu học TTNC Bò và Đồng cỏ 
 Ba Vì, Hà NỌi
 ChỌc vỌ : Giáo viên
 NĂM HỌC 2020 - 2021
 1/21 Skkn: Một số biện pháp dạy tốt môn lịch sử lớp 5
em về mặt kiến thức. Sự tận tình dạy dỗ của giáo viên trên lớp sẽ giảm bớt một 
phần khó nhọc cho phụ huynh. Đặc biệt trong giai đoạn hiện nay đòi hỏi con 
người phát triển toàn diện: Đức - Trí - Thể - Mĩ. Bởi vậy, từ sâu thẳm trong tâm 
hồn tôi, tôi luôn ấp ủ, khao khát các em có một nền móng lịch sử nước nhà thật 
vững chắc. Từ đó các em tự tin học lịch sử các cấp học trên và thôi thúc các em 
học tập để trở thành công dân tốt. 
 Qua những lí do trên, trong năm học này tôi quyết định chọn đề tài:
“Một số biện pháp dạy tốt môn lịch sử lớp 5”. Đề tài này, tôi ấp ủ nay đã thực 
hiện được. Tôi muốn trao đổi với các đồng nghiệp để có được những kinh 
nghiệm dạy học lịch sử thật tốt truyền đạt cho thế hệ mai sau những trang lịch sử 
hào hùng của dân tộc. Khơi dậy niềm đam mê học lịch sử ở mỗi học sinh. 
II. THỜI GIAN THỰC HIỆN:
 - Năm học 2019 - 2020
III. PHẠM VI NGHIÊN CỨU:
1. Chủ thể:
 - Tiến trình dạy các dạng bài lịch sử. (Dạng bài nhân vật lịch sử)
 - Các trò chơi trong giờ lịch sử.
 - Các hình thức tổ chức dạy học trong giờ lịch sử.
2. Khách thể: 
 - Học sinh khối 5.
 - Học sinh lớp 5B của trường.
 3/21 Skkn: Một số biện pháp dạy tốt môn lịch sử lớp 5
 2. Nội dung:Chương trình lịch sử lớp 5 gồm 4 phần:
 Phần Nội dung Bài
 Hơn tám mươi năm chống thực dân Pháp xâm 
 1 lược và đô hộ (1858 - 1954) Từ bài 1 đến bài 11
 Bảo vệ chính quyền non trẻ, trường kì kháng 
 2 chiến chống thực dân Pháp (1945 - 1954) Từ bài 12 đến bài 18
 Xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và đấu 
 3 tranh thống nhất đất nước (1954 - 1975) Từ bài 19 đến bài 26
 Xây dựng chủ nghĩa xã hội trong cả nước
 4 (Từ 1975 đến nay) Từ bài 27 đến bài 29
 III. Kế hoạch thực hiện:
 Từ tình hình thực tế nêu trên và nội dung của chương trình lịch sử lớp 5, 
 tôi áp dụng các biện pháp thực hiện dạy môn lịch sử như sau:
 1. Phân chia các bài lịch sử trong chương trình SGK thành từng các
dạng bài.
 2. Tiến trình giáo viên thực hiện khi dạy một bài lịch sử.
 3. Hướng dẫn học sinh cách học lịch sử.
 4. Một số kinh nghiệm dạy dạng bài về nhân vật lịch sử.
 5. Tổ chức các hình thức học tập lịch sử cho học sinh.
 6. Kết hợp các trò chơi trong giờ học lịch sử.
 7. Giao lưu giữa các lớp thi tìm hiểu theo dòng lịch sử.
 8.Sưu tầm các thước phim có liên quan đến bài dạy.
 ( Những biện pháp nêu trên được vận dụng linh hoạt trong mỗi giờ học lịch sử)
 IV.Các biện pháp thực hiện:
 1. Phân chia các bài lịch sử trong chương trình SGK thành từng dạng bài: 
 Theo sát chương trình lịch sử lớp 5, tôi nghiên cứu và nhận thấy lịch sử 5 
chia làm 6 dạng bài chính:
 Stt Các dạng bài Bài
 1 Bài học có nội dung về nhân vật lịch sử. Bài 1,bài 2,bài 5, bài 6 
 5/21 Skkn: Một số biện pháp dạy tốt môn lịch sử lớp 5
 d. Giao việc cho học sinh: Đây là công việc hàng ngày giáo viên làm 
Nhưng để có hiệu quả, tôi thường giao công việc cụ thể đến từng tổ, tổ giao đến 
từng cá nhân. Bài lịch sử này, các em cần chuẩn bị những gì, kể cả những hình 
ảnh động đến các lược đồ các em đều có thể tự làm hoặc cô trò cùng làm. Có 
như vậy, giờ lịch sử càng ý nghĩa hơn, hoạt động dạy - học diễn ra thật thoải 
mái.
 e. Trao đổi với đồng nghiệp, các tổ chuyên môn: Việc trao đổi với đồng 
nghiệp,với các tổ chuyên môn giúp tôi rất nhiều trong việc giảng dạy, không chỉ 
môn Lịch sử mà tất cả các môn khác. Nhờ đó, tôi tích lũy được rất nhiều kinh 
nghiệm trong giảng dạy. 
 * Bước 2: Soạn bài: Từ phần chuẩn bị, tôi tiến hành soạn bài theo trình 
tự làm sao để khi mình giảng bài mình không bị lộn, dễ nhớ mà vẫn khắc sâu 
kiến thức cho học sinh. Mỗi phần kiến thức đưa ra cho học sinh tôi luôn xác 
định rõ mục tiêu của từng phần. Mỗi phần đó nên kết hợp phương pháp dạy học, 
hình thức học tập, trò chơi,những thước phim tư liệu phù hợp với từng bài 
giảng. Học sinh vừa dễ hiểu bài, kích thích hứng thú học tập, không gây nhàm 
chán ở học sinh.
 Ví dụ: 
a. Phần kiểm tra bài cũ: Tôi coi phần này như một phần khởi động thật nhẹ 
nhàng, thoải mái với nhiều hình thức như câu đố, giải ô chữ, trắc nghiệm ,hát 
một bài hát,bài thơ có liên quan đến chủ đề tạo hưng phấn học cho học sinh.
b. Phần bài mới: Đây là phần trọng tâm. Trước khi soạn, tôi sắp xếp các ý theo 
nội dung bài thật lô gích, ngắn gọn, dễ nói, dễ truyền đạt. Sau đó, tôi gắn các 
phương pháp dạy học, hình thức học vào từng phần với các hệ thống câu hỏi, trò 
chơi gần gũi với học trò giúp các em cảm thấy giờ lịch sử thật vui nhộn không 
kém gì các giờ học khác. 
c. Phần củng cố: Đây là phần chốt những kiến thức cần nhớ. Tôi thiết kế câu 
hỏi, trò chơi, vở kịch để học sinh tự diễn, tự trao đổi lẫn nhau. Nhờ vậy mà học 
sinh rất nhớ kiến thức đã học và không quên kiến thức đó.
 7/21 Skkn: Một số biện pháp dạy tốt môn lịch sử lớp 5
 b, Xác định dạng bài lịch sử: Bài thuộc dạng bài có nội dung về nhân vật 
lịch sử.
 c, Tư liệu, đồ dùng phục vụ cho bài dạy:
- Ảnh về cụ Phan Bội Châu, ảnh học sinh trong phong trào Đông Du,đoạn phim 
tư liệu.
 d, Giao việc cho học sinh:
- Đọc kĩ bài; trả lời các câu hỏi trong sách giáo khoa.
- Sưu tầm tranh ảnh, các tác phẩm văn học, tư liệu cụ Phan Bội Châu,
- Các nhóm thi giới thiệu hiểu biết cụ Phan Bội Châu và phong trào Đông Du - 
Những câu chuyện về nhà yêu nước Phan Bội Châu.
 e, Trao đổi với đồng nghiệp bạn bè, tổ chuyên môn:
- Tôi trao đổi với đồng nghiệp, bạn bè và đưa ra ý tưởng dạy bài. Họ đã cung 
cấp cho tôi thêm rất nhiều tư liệu, cách dạy bài hay cho bài lịch sử này.
VD: Tổ chức cho HS kể chuyện cụ Phan Bội Châu ,về phong trào Đông Du và 
cuộc sống của du học sinh trong phong trào Đông Du ở Nhật.
 *Bước 2: Soạn bài
 Tôi xin lấy ví dụ về phần bài mới:
 a, Giới thiệu bài: Tôi giới thiệu tôi cho học sinh quan sát ảnh chân dung . 
 Sau đó là đoạn phim tài liệu về Phan Bội Châu và phong trào Đông du do 
đài truyền hình Việt Nam sản xuất ngày 16/10/2013(3 phút có lược bớt)
 9/21 Skkn: Một số biện pháp dạy tốt môn lịch sử lớp 5
 -Các em làm phiếu bài tập sau đó đại diện các nhóm lên báo cáo kết quả 
thảo luận các nhóm khác nhận xét,bổ sung.
 - Thời gian thảo luận 5 phút.
 - Ví dụ nội dung các câu hỏi và câu trả lời :
 ? Phong trào Đông Du diễn ra vào thời gian nào?
 - Phong trào Đông Du được khởi sướng từ năm 1905.
 ? Ai là người lãnh đạo?
 - Phan Bội Châu lãnh đạo.
? Mục đích của phong trào là gì?
- Mục đích của phong trào này là đào tạo nhừng người yêu nước có kiến thức về 
khoa học kĩ thuật được học ở nước Nhật tiên tiến ,sau đó đưa họ về nước để 
hoạt động cứu nước.
?Nhân dân trong nước ,đặc biệt là các thanh niên yêu nước đã hưởng ứng phong 
trào Đông Du như thế nào?
 -Càng ngày phong trào vận động được nhiều thanh niên sang Nhật học.Để 
có tiền ăn học ,họ đã phải làm nhiều nghề kể cả việc đánh giày hay rửa bát trong 
các quán ăn .Cuộc sống của họ hết sức kham khổ .Mặc dù vậy họ vẫn hăng say 
học tập.Nhân dân cũng nô nức đóng góp tiền của cho phong trào Đông Du.
 ?Kết quả của phong trào Đông Du và ý nghĩa cả phong trào này là gì?
 -Phong trào Đông Du phát triển làm cho thực dân Pháp hết sức lo 
ngại,năm 1908 Pháp cấu kết với Nhật chống phá phong trào Đông du .Ít lâu sau 
Nhật ra lệnh trục xuất những người yêu nước Việt Nam và Phan Bội Châu ra 
khỏi Nhật Bản.Phong trào Đông Du tan rã.Tuy phong trào thất bại nhưng phong 
trào Đông Du đẫ đào tạo được nhiều nhân tài cho đất nước,đồng thời cổ vũ,khơi 
dậy lòng yêu nước của nhân dân ta.
 + Tôi chốt và kiểm tra nhanh hiểu biết về các nhân vật lịch sử đã học
 * Hoạt động 3: Các câu hỏi phụ để khắc sâu kiến thức:
 Phần này ngoài hệ thống câu hỏi
 11/21 Skkn: Một số biện pháp dạy tốt môn lịch sử lớp 5
không ngăn cản được con đường mà những người yêu nước đã chọn để đem lại 
tự do cho dân tộc. 
 * Bước 4: Phần ghi bảng đối với giáo viên, ghi vở đối với học sinh:
 Với bài này, tôi ghi bảng; học sinh ghi vở như sau:
 * Hoạt động 1: * Hoạt động 1: Tiểu sử của Phan Bội Châu
 - Phan Bội Châu sinh năm 1867 trong một gia đình nhà nho nghèo,giàu 
 truyền thống yêu nước thuộc huyện Nam Đàn ,tỉnh Nghệ An. 
 --Ông mất ngày 29-10-1940 tại Huế. 
 * Hoạt động 2: Sơ lược về phong trào Đông Du.
 - Phong trào Đông Du được khởi sướng từ năm 1905.
 - Phan Bội Châu lãnh đạo.
 - Mục đích của phong trào này là đưa người sang nhật đào tạo kiến thức 
về khoa học kĩ thuật tiên tiến ,sau đó đưa họ về nước để hoạt động cứu nước.
 * Hoạt động 3: Các câu hỏi phụ để khắc sâu kiến thức:
 ?Phong trào Đông du được khới sướng năm nào ?,do ai lãnh đạo? 
 ?Mục đích của phong trào là gì?
 -Phong trào Đông du được khới sướng năm 1905,do Phan Bội Châu lãnh 
đạo.nhằm đưa người ra nước ngoài học tập sau đó về cứu nước.
 * Bước 5: Dạy trước học sinh: 
 Với sự chuẩn bị kĩ lưỡng ở trên, khi dạy bài này, tôi cảm thấy học sinh 
tiếp thu bài chủ động và thật sự xúc động và cảm phục với nhân vật lich sử này.
 * Bước 6: Tự rút kinh nghiệm:
 + Ưu điểm: Học sinh nắm bài chắc; ghi chép đầy đủ; háo hức tìm hiểu về 
Phong trào Đông du và Phan Bội Châu cuộc đời, sự nghiệp hoạt động cách 
mạng của ông
 + Tồn Tại: Một số em ghi bài còn chậm.
 3. Hướng dẫn học sinh cách học lịch sử:
 a, Hướng dẫn học sinh học bài cũ: 
 13/21 Skkn: Một số biện pháp dạy tốt môn lịch sử lớp 5
 a, Hiểu về nhân vật lịch sử: Để hiểu về nhân vật lịch sử, ngoài việc tìm 
hiểu kĩ bài dạy, tôi cùng học sinh sưu tầm rất nhiều tài liệu về nhân vật lịch sử 
đó. Nhưng tôi lựa chọn những chi tiết cần thiết và có liên quan đến bài dạy cung 
cấp cho các em. 
 Ví dụ: Bài 1 “ Bình Tây Đại nguyên soái” Trương Định
 Ngoài những thông tin Về Trương Định như SGK đã nêu, tôi cung cấp 
thêm cho các em hiểu thêm về Trương Định như:
 + Trương Định sinh năm 1820
 + Trương Định là con trai của Lãnh binh Trương Cầm.
 + Trương Định đã chiêu mộ dân nghèo khai hoang lập đồn điền, được 
phong chức Quản Cơ, nên được gọi là Quản Định.
 + Khi bị địch vây đánh bất ngờ (do tên Huỳnh Công Tấn phản bội), ông 
rút gươm tự sát. Lúc đó, ông mới 44 tuổi.
 + Nguyễn Đình Chiểu viết văn tế Trương Định và 12 bài thơ về người anh 
hùng đã khuất.
 d, Tổ chức giao lưu, thi tìm hiểu, viết bài về nhân vật lịch sử:
 Các em rất thích tham gia hoạt động này. Vì hoạt động này giúp các em 
bộc lộ năng khiếu của mình. Hơn nữa các hoạt động này thu hút học sinh tất cả 
các khối lớp. Các em được tự kiểm tra kiến thức của mình, được giao lưu, học 
hỏi với các bạn, được mở mang kiến thức.
 5. Tổ chức các hình thức học tập lịch sử cho học sinh.
 Giờ lịch sử là một giờ học tương đối khó. Trong quá trình dạy học Tôi 
thường kết hợp nhiều hình thức dạy học nhằm thay đổi không khí học tập: ngoài 
các giờ chính khóa ra, tôi tổ chức cho học sinh tham gia các hoạt động ngoại 
khóa: Nghe nói chuyện lịch sử, tham quan các di tích lịch sử, . Hay học lịch 
sử trong môi trường tự nhiên. 
 6. Kết hợp các trò chơi trong giờ học lịch sử. 
 15/21