Sáng kiến kinh nghiệm Một số kinh nghiệm trong giảng dạy chương trình Lập trình Logo môn tin học Lớp 5

 SKKN: Một số kinh nghiệm trong giảng dạy chương trình Lập trình Logo môn Tin học lớp 5
 I. PHẦN MỞ ĐẦU
 1. Lý do chọn đề tài
 Ngày nay với sự phát triển nhảy vọt của khoa học công nghệ nói chung 
của ngành Tin học nói riêng. Với những tính năng ưu việt của vi tính đó là một 
phần không thể thiếu của nhiều ngành trong cuộc sống xây dựng và phát triển xã 
hội. 
 Đứng trước tình hình đất nước ta đang từng ngày, từng giờ đổi mới và 
phát triển mạnh mẽ đặc biệt là trong cuộc sống Công nghiệp hóa – Hiện đại hóa. 
Đòi hỏi xã hội phải có những thế hệ người lao động mới, sáng tạo, dám nghĩ, 
dám làm, có trình độ nhận thức cao. Xác định được tầm quan trọng đó nên Nhà 
nước ta đã đưa môn tin học vào trong nhà trường và ngay từ cấp tiểu học, học 
sinh được tiếp xúc với môn tin học để làm quen dần với lĩnh vực Công nghệ 
thông tin. Ở cấp tiểu học phần mềm Logo là phần mềm đỏi hỏi học sinh phải có 
khả năng sáng tạo, kĩ năng phân tích bài toán, có tính tư duy một cách tích cực, 
linh hoạt và logic, học sinh phải biết áp dụng huy động tất cả khả năng đã có vào 
tình huống để giải quyết vấn đề. Để tạo nền móng cơ sở ban đầu cho những 
phần nâng cao trong các cấp tiếp theo cho học sinh .
 Tại trường TH Nguyễn Văn Trỗi, môn Tin học là môn học mới đối với 
các em, nhưng sau một thời gian học tiếp xúc, các em say mê hứng thú, yêu 
thích môn học, do vậy tôi luôn tạo cho các em sự tò mò hứng thú, nhất là trong 
giờ lý thuyết và cả giờ thực hành, các em biết vận dụng vào các môn học khác, 
đặc biệt là phương tiện hữu ích trong việc tìm tòi kiến thức mới, vận dụng thử 
sức với các cuộc thi trên máy tinh như Violympic Toán Tiếng Anh, Violympic 
Toán Tiếng Việt, hay IOE môn học này xuất phát từ nhu cầu thực tế Công 
nghiệp hoá – Hiện đại hoá đất nước để hội nhập thế giới, các em dần làm quen 
và đi vào hứng thú với môn học này.
 Trong nội dung chương trình Tin học Tiểu học có nhiều phần mềm ứng 
dụng phù hợp với đối tượng học sinh tiểu học. Trong đó có phần mềm Logo 
giúp học sinh làm quen với một ngôn ngữ lập trình, giải quyết các thuật ngữ đơn 
giản trên máy tính. 
 Qua quá trình quan sát, phân tích thực trạng học và thực hành của học 
sinh để tìm ra giải pháp nhằm phát huy được hết khả năng của học sinh trong 
các năm học, bản thân tôi chọn đề tài “Một số kinh nghiệm trong giảng dạy 
 Người thực hiện: Đinh Ngọc Quốc 1 SKKN: Một số kinh nghiệm trong giảng dạy chương trình Lập trình Logo môn Tin học lớp 5
 Học sinh lớp 5 trường Tiểu học Nguyễn Văn Trỗi xã Quảng Điền huyện 
Krông Ana tỉnh Đắk Lắk. Năm học 2016-2017.
 5. Phương pháp nghiên cứu
 a. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
 - Phương pháp phân tích - tổng hợp tài liệu;
 - Phương pháp khái quát hóa các nhận định độc lập.
 b. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
 - Phương pháp điều tra;
 - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục; 
 - Phương pháp nghiên cứu các sản phẩm hoạt động;
 - Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia;
 - Phương pháp khảo nghiệm, thử nghiệm.
 c. Phương pháp thống kê toán học
 Ngoài ra trong quá trình nghiên cứu đề tài này tôi còn sử dụng phối hợp 
nhiều phương pháp khác như: Tạo ra các trò chơi, các thủ thuật dạy thực hành 
chính xác. 
 II. PHẦN NỘI DUNG
 1. Cơ sở lý luận
 Trong nhà trường, Tin học là một bộ môn mới áp dụng những năm gần 
đây, có đặc thù riêng, gây trí tò mò ham mê tìm hiểu với học sinh xong cũng 
không tránh khỏi gây ra những khó khăn cho người học. Do đó giáo viên cũng 
giống như một người nghệ sĩ, cần nhận biết một cách tinh tế, nhạy cảm để có thể 
tạo cho đối tượng học những hứng thú và niềm yêu thích đặc biệt với bộ môn 
mình phụ trách.
 + Nghị quyết Trung ương 2, khoá VII, đã quy định phương pháp dạy học 
thay đổi theo hướng "khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện thành nếp tư 
duy sáng tạo của người học, từng bước áp dụng những phương pháp tiên tiến và 
phương tiện hiện đại vào quá trình dạy học". Định hướng này đã được pháp chế 
hoá trong luật giáo dục điều 24, 25:" Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát 
huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh, phù hợp với đặc 
điểm từng lớp học, môn học. Bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kĩ năng 
vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động tình cảm đem lại niềm vui, hứng thú 
cho học sinh".
 Người thực hiện: Đinh Ngọc Quốc 3 SKKN: Một số kinh nghiệm trong giảng dạy chương trình Lập trình Logo môn Tin học lớp 5
 Tuy môn Tin học là một môn mới và là môn học tự chọn nhưng nhà 
trường đã tạo điều kiện để học sinh có thể học từ khối lớp 3, mua sắm máy móc 
và trang thiết bị phục vụ cho việc dạy và học môn tin học đầy đủ.
 Giáo viên được đào tạo những kiến thức cơ bản về tin học để đáp ứng yêu 
cầu cho dạy và học môn tin học trong bậc tiểu học.
 Phòng Giáo dục huyện Krông Ana đã thành lập Tổ Chuyên môn chuyên 
biệt tin học cấp tiểu học từ năm 2010. Hàng năm tổ Chuyên môn chuyên biệt 
thường xuyên tổ chức các buổi Chuyên đề, Tập huấn, đặc biệt là tổ chức các 
buổi thao giảng, dự giờ nhằm trao đổi học hỏi chuyên môn, trao đổi kinh nghiệm 
giữa giáo viên tin học trong toàn huyện để nâng cao chất lượng giảng dạy. 
 Vì là môn học trực quan, sinh động, môn học khám phá những lĩnh vực 
mới nên học sinh rất hứng thú học, nhất là những tiết thực hành.
 Trường Tiểu học Nguyễn Văn Trỗi đã có một phòng máy vi tính để cho 
học sinh thực hành, nhưng số lượng học sinh nhiều. Vì vậy cũng gây một số khó 
khăn cho việc thực hành trên máy của học sinh.
 Máy tính để bàn nhiều bộ phận nên cũng ảnh hưởng đến vị trí ngồi của 
học sinh.
 Môn Tin học mới chỉ là môn tự chọn trong chương trình bậc tiểu học, nên 
chương trình và sự phân phối chương trình bước đầu chưa có sự thống nhất và 
đang hoàn chỉnh.
 Trong khi giảng dạy giáo viên chủ yếu dùng phương pháp đọc hiểu, dành 
thời gian giảng dạy lý thuyết quá nhiều vì vậy giờ thực hành ít, do đó học sinh 
thao tác trên máy còn chậm, học sinh nhàm chán, không gây được hứng thú cho 
học sinh, ở lứa tuổi này học sinh thích sáng tạo vào khám phá thế giới xung 
quanh bằng máy tính, ở phần mềm này nên cho học sinh thực hành nhiều để 
tăng cường kỹ năng thao tác và sáng tạo trong các bài tập mà giáo viên giao, 
cũng như sự tìm tòi, khám phá để có sự sáng tạo linh hoạt trong bài học.
 Qua kiểm tra khảo sát chất lượng của học sinh tôi thấy nhiều em thao tác 
còn chậm, kỹ năng thực hành chưa tốt, đặc biệt là khi học phần mềm Logo, học 
sinh còn thụ động, còn e ngại, chưa mạnh dạn để làm các bài tập. Sau quá trình 
khảo sát trước khi tiến hành nghiên cứu đề tài này bản thân tôi đã thu thập số 
liệu như sau.
 Bảng khảo sát học sinh lớp 5A trước khi áp dụng một số nội dung và hình 
thức của giải pháp.
 Người thực hiện: Đinh Ngọc Quốc 5 SKKN: Một số kinh nghiệm trong giảng dạy chương trình Lập trình Logo môn Tin học lớp 5
 - Đa số phụ huynh học sinh ít được học môn Tin học nên không thể hướng 
dẫn con em mình.
 c. Hướng khắc phục
 - Luôn tự học hỏi, dự giờ rút kinh nghiệm để góp phần nâng cao chất 
lượng giảng dạy, nâng cao chất lượng học sinh, giúp các em sử dụng phần mềm 
một các thành thạo hơn.
 - Tăng cường giờ dạy thực hành rèn luyện kỹ năng thao tác trên máy tính 
giúp các em sử dụng các công cụ trên phần mềm Logo một cách linh hoạt và 
nhanh nhẹn hơn.
 - Tạo không khí học tập thỏa mái giúp các em say mê hứng thú, yêu thích 
môn học từ đó khai thác sự sáng tạo của học sinh.
 3. Nội dung và hình thức của giải pháp
 a. Mục tiêu của giải pháp
 - Giải pháp, biện pháp được nêu trong đề tài nhằm giúp học sinh học và 
thực hành trên phần mềm Logo một cách hiệu quả, hoàn thiện và thành thạo các 
thao tác khi tương tác với phần mềm, linh hoạt trong khi sử dụng các câu lệnh của 
phần mềm.
 - Giúp học sinh tăng cường khả năng tư duy trong cách thực hiện các thao 
tác để thể hiện khả năng vận dụng kiến thức, hình thành cho học sinh kĩ năng thực 
hành các đề tài mở nhằm thúc đẩy sự sáng tạo của học sinh, từ đó học sinh tò mò, 
khám phá thế giới xung quanh, say mê, hứng thú, yêu thích môn học.
 b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp
 Trong đề tài này, tôi sẽ chia sẻ những kinh nghiệm và giải pháp giúp học 
sinh học say mê hứng thú, yêu thích môn học, biết vận dụng kiến thức của mình 
vào cuộc sống, hoàn thiện và thành thạo các thao tác khi tương tác với phần mềm 
Logo, linh hoạt trong khi sử dụng các câu lệnh để giải quyết các bài toán một cách 
chính sát và khoa học.
 + Giải pháp 1: Cho học sinh nắm chắc về thủ tục trong Logo
 - Thủ tục là một dãy các câu lệnh được thực hiện theo một thứ tự nhất 
định để hoàn thành một công việc nào đó.
 - Thủ tục thường có ba phần; phần đầu, phần thân, phần kết thúc.
 - Tên thủ tục được viết liền nhau không có dấu cách, phải có ít nhất một 
chữ cái, dùng chữ Việt không dấu để đặt tên cho thủ tục.
 - Cách viết một thủ tục: Trong ngăn gõ lệnh ta gõ lệnh; Edit “tenthutuc.
 Người thực hiện: Đinh Ngọc Quốc 7 SKKN: Một số kinh nghiệm trong giảng dạy chương trình Lập trình Logo môn Tin học lớp 5
 Viết đúng cú pháp hiểu được tác dụng của từng câu lệnh: giáo viên ra bài 
tập dưới hình thức tự luận học sinh làm lại cho đúng cú pháp, đúng yêu cầu của 
đề bài.
 Nhận biết từng thành phần có trong màn hình chính của phần mềm như: 
 - Màn hình chính (sân chơi của rùa).
 - Cửa sổ lệnh: + Ngăn chứa lệnh đã gõ.
 + Ngăn gõ lệnh. 
 Học sinh quan sát giao diện chính của phần mềm Logo và từng bước nhận 
dạng các câu lệnh cụ thể dưới sự trợ giúp của giáo viên.
 Những câu lệnh đầu tiên của Logo.
 Lệnh đầy đủ Tên viết tắt Hành động của rùa
 Home Rùa về chính giữa sân chơi
 ClearScreen CS Rùa về vị trí xuất phát xóa toàn bộ sân chơi
 ForwarD n FD n Rùa tiến về trước n bước
 Right k Rt k Rùa quay phải k độ
 Left k Lt k Rùa quay trái k độ
 Back n Bk n Rùa lùi lại sau n bước
 PenUp Pu Rùa nhấc bút
 PenDown Pd Rùa hạ bút
 HideTurle Ht Rùa ẩn mình
 ShowTurle St Rùa hiện hình
 Clean Xóa toàn bộ màn hình, rùa vẫn ở vị trí hiện 
 tại
 Bye Thoát khỏi phần mềm Logo
 Repeat n [ ] Câu lệnh lặp
 Wait Rùa tạm dừng
 Người thực hiện: Đinh Ngọc Quốc 9 SKKN: Một số kinh nghiệm trong giảng dạy chương trình Lập trình Logo môn Tin học lớp 5
 * Giáo viên có kế hoạch bồi dưỡng để nâng cao kiến thức bản thân đáp 
 ứng được nhưng yêu cầu đổi mới, cập nhập thông tin một cách đầy đủ, chính 
 xác.
 * Giáo viên nên tận dụng những phương tiện sẵn có của bộ môn tin học 
 áp dụng vào giảng dạy lý thuyết để học sinh dễ quan sát và nhận biết giúp cho 
 buổi học đạt hiệu quả hơn.
 (Học sinh đang nhận biết, phân biệt các câu lệnh trong phần mềm)
 + Giải pháp 3: Giáo viên phân tích bài tập mẫu cho học sinh
 + Giáo viên hướng dẫn học sinh cách quan sát, phân tích hình mẫu để sử 
dụng câu lệnh cho phù hợp với bài thực hành để nâng cao chất lượng: Làm 
nhanh, đúng, chính xác, hiệu quả
 Ví dụ:
 B1/123 SGK. Viết chương trình gồm một hoặc nhiều thủ tục tạo hình 
trang trí theo mẫu.
 Người thực hiện: Đinh Ngọc Quốc 11 SKKN: Một số kinh nghiệm trong giảng dạy chương trình Lập trình Logo môn Tin học lớp 5
 Để làm được bài tập này, giáo viên cho cho thảo luận nhóm đôi và chia 
việc cho từng học sinh cụ thể.
 - Quan sát hình mẫu ta thấy có 12 hình nhỏ có dạng ngôi nhà, mà mỗi 
hình ngôi nhà thì được hình thành bởi hình tam giác và hình vuông. Từ đó ta 
viết các thủ tục như sau:
 + Viết thủ tục vẽ hình vuông, sau khi vẽ xong hình vuông cho rùa tiến về 
trước 100 bước.
 Thủ tục 1: Vẽ hình vuông(hinhvuong): Repeat 4[FD 100 RT 90] FD 100
 + Viết thủ tục vẽ hình tam giác.
 Thủ tục 2: Vẽ tam giác(tamgiac): Repeat 3 [FD 100 RT 120]
 + Viết thủ tục vẽ hình ngôi nhà khi đã có thủ tục tamgiac và hinhvuong, 
trong thân thủ tục 3 ta cho rùa quay phải một góc 30 độ để hình thành mái của 
ngôi nhà.
 Thủ tục 3: Vẽ ngôi nhà(ngoinha) dùng thủ tục 1 và 2: hinhvuong RT 30 
tamgiac
 + Viết thủ tục vẽ bánh xe lặp lại thủ tục ngôi nhà 12 lần.
 Thủ tục 4 :Vẽ vành bánh xe(banhxe) lặp lại thủ tục 3: Repeat 12 [ 
ngoinha]
 Ví dụ: Bài T2 trang 107 SGK: Cho học sinh quan sát chiếc khăn thêu 
phân tích hình mẫu có những chi tiết nào, xác định góc quay của rùa, tìm ra các 
câu lệnh thích hợp hoàn thành bài tập. (Dùng lệnh FD 100 rùa tiến về phía trước, 
rùa rẽ phải RT 60, RT 45, Repeat 8 [ ] lặp lại 8 lần thủ tục 1 để hoàn thành bài 
thực hành.)
 Viết thủ tục 1 tên lucgiac: 
 Repeat 6 [ Fd 100 Rt 60]
 Viết thủ tục 2 tên khantheu lặp lại 8 lần thủ tục 1:
 Người thực hiện: Đinh Ngọc Quốc 13