Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp học sinh Lớp 5 học tốt môn Âm nhạc Năm 2013-2015

 Một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn âm nhạc
 MỤC LỤC
A. PHẦN MỞ ĐẦU..2
 I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI.2
 II. MỤC ĐÍCH CỦA ĐỀ TÀI...4
 III. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU4
 IV. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU...4
 V. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU4
B. PHẦN NỘI DUNG...5
 I. CƠ SỞ LÍ LUẬN...5
 II. CƠ SỞ THỰC TIỄN.7
 Đặc điểm chung.7
 III. THỰC TRẠNG DẠY VÀ HỌC MÔN ÂM NHẠC KHỐI LỚP 5.8
 IV. BIỆN PHÁP THỰC HIỆN.9
 1. Tìm hiểu tâm sinh lí lứa tuổi học sinh tiểu học và vị trí, chức năng của 
 việc giáo dục âm nhạc trong trường tiểu học (chung) và đối tượng là học 
 sinh lớp 5....................................................................................................... 9
 2. Phân loại đối tượng học sinh.....................................................................9
 3. Sưu tầm, tìm hiểu, vận dụng triệt để các tư liệu, đồ dùng dạy học và giáo 
 cụ trực quan. 10
 4. Vận dụng linh hoạt các bước dạy - học hát 11
 5. Kích thích trí lực của học sinh khi dạy Tập đọc nhạc. 20
 6. Phát huy sáng tạo của giáo viên khi dạy âm nhạc thường thức...22
 7. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm.. 24
 V. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU.26
C. KẾT LUẬN VÀ BÀI HỌC 27
 I. KẾT LUẬN..27
 II.BÀI HỌC. 28
 III. KHUYẾN NGHỊ... 29
 1/29 Một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn âm nhạc
tạo có nhiều mức độ, có thể phát triển từ những ý tưởng đã có, có thể là thay đổi 
hệ thống nguyên tắc. 
 Yêu cầu “ Coi trọng đúng mức” giáo dục thẩm mĩ, giáo dục âm nhạc là 
mặt giáo dục đến nay vẫn còn yếu và thiếu, đòi hỏi chúng ta hơn lúc nào hết, lúc 
này phải đặt mạnh vấn đề không chỉ là triển khai rộng khắp mà là tổ chức học 
tập môn âm nhạc một cách có kết quả ở trường phổ thông, nhất là ở trường Tiểu 
học làm cho âm nhạc đích thực đi vào các em, làm cho các em yêu thích, và hơn 
nữa, còn tham gia tích cực vào việc sáng tạo nên những cái hay, cái đẹp trong 
âm nhạc, bằng âm nhạc và qua âm nhạc.
 Hiện nay, bên cạnh những tiến bộ ở ngoài xã hội và trong nhà trường, 
cũng còn kèm theo những cái lạc hậu, chưa hay, chưa đẹp. Chúng đan xen, tồn 
tại, đấu tranh va chạm hàng ngày. Có lúc cái lạc hậu, chưa hay, chưa đẹp còn có 
nhiều lấn lướt. Riêng mặt thẩm mĩ, cũng có không ít những biểu hiện về thị hiếu 
thấp kém, lố lăng, thiếu văn hoá, phản thẩm mĩ, không hay, không đẹp. Điều đó, 
nếu không quan tâm, có nguy cơ dẫn đến một hiện tượng tâm lí là sự thờ ơ, tê 
liệt những tình cảm thẩm mĩ, đạo đức, quen và không còn có khả năng phản ứng 
nhạy bén trước cái hay, cái dở, và dần dần không còn thấy chính cái đó là cái 
không hay, là cái dở nữa.
 Học sinh khối lớp 5 ở trường Tiểu học đang trong thời kì phát triển nhanh 
về thể chất, tâm sinh lí, giai đoạn này các em đã có nhiều ước mơ, suy nghĩ về 
cuộc sống. Trong quá trình học âm nhạc, đây là giai đoạn rất thích hợp để phát 
huy tính sáng tạo của học sinh.
 Mục đích giáo dục âm nhạc, bao gồm những mục tiêu yêu cầu giáo dục cụ 
thể, là sự phản ảnh kết quả mong muốn sau một quá trình giáo dục - dạy học. 
Kết quả ấy cũng chính là mô hình hay kiểu nhân cách cần hình thành, kiểu tập 
thể cần xây dựng ở học sinh, thông qua môn học âm nhạc. Có ba mức độ từ thấp 
lên cao biểu hiện của học tập tích cực là: bắt chước - tìm tòi - sáng tạo. Sẽ thiệt 
thòi cho các em về nghệ thuật âm nhạc, nếu giáo viên không tạo điều kiện để 
học sinh học tập, rèn luyện và thể hiện sự sáng tạo của mình. Môn âm nhạc ở 
Tiểu nói chung và khối lớp 5 nói riêng gồm 3 phân môn là: Học hát, tập đọc 
nhạc và âm nhạc thường thức. Vậy phải dạy như thế nào để phát huy được 
tính sáng tạo của học sinh?
 3/29 Một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn âm nhạc
 B. PHẦN NỘI DUNG
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN
 Âm nhạc là một nhu cầu trong đời sống tinh thần của trẻ em. trẻ em được 
tham gia ca hát là được hoạt động để nhận thức thế giới xung quanh, và bản thân 
mình. Những hình tượng âm thanh của bài hát bản nhạc tác động vào cảm xúc 
của các em, giúp các em phát triển trí tuệ, óc tưởng tượng và có tác dụng giáo 
dục tình cảm đạo đức trong sáng cho các em.
 Trong trường Tiểu học hiện nay việc dạy và học giáo dục đã thực sự đảm 
bảo yêu cầu toàn diện. Giáo viên cũng như học sinh thấy được tầm quan trọng 
của tất cả các môn học, giờ học, song mỗi môn học lại có đặc điểm riêng. Đối 
với môn âm nhạc các em chỉ được nghe và cảm nhận được cái hay, cái đẹp, 
được nhìn và bắt trước giáo viên làm mẫu chứ nó không có phép tính cụ thể, đây 
là môn học mang tính trìu tượng nhằm phát triển trí tuệ của học sinh. Trong 
những năm gần đây, nắm bắt tình hình thực tế những đòi hỏi của phát triển xã 
hội, Bộ giáo dục và đào tạo đã điều chỉnh nội dung giáo dục nghệ thuật trong 
nhà trường và coi đây là môn học bắt buộc. Âm nhạc là phương tiện hiệu quả 
nhất trong giáo dục thẩm mỹ. Trong nhà trường phổ thông, đặc biệt là ở bậc 
Tiểu học, Âm nhạc tuy không đào tạo các em thành những ca sỹ, nhạc sỹ, nhưng 
thông qua môn học này đã hình thành cho các em kiến thức ban đầu, đặc biệt là 
trang bị cho các em có một thế giới tinh thần thoải mái hơn, giúp các em phát 
triển toàn diện hơn, từ đó giúp các em học tốt các môn khác.
 Đối với âm nhạc trong môn nghệ thuật 1, 2, 3 đây là môn học thực hành, 
lấy thực hành để chuyền tải các kiến thức cơ bản về âm nhạc. Việc học âm nhạc 
ở các khối 1, 2, 3 chủ yếu là học thuộc các bài hát.
 Đối với học sinh lớp 1 lại càng chú trọng thực hành nên cách dạy và học 
có những đặc thù nhất định. Các em học sinh lớp 1 còn rất nhỏ việc tiếp thu và 
nhận thức chủ yếu theo bản năng và cảm tính, vì thế dạy âm nhạc cho học sinh 
lớp 1 phải coi trọng việc luyện tập lặp đi lặp lại nhiều lần bằng nhiều hình thức 
khác nhau và thông qua các trò chơi âm nhạc, vận động phụ học, múa đơn giản 
để bồi dưỡng khả năng hoạt động và năng lực biểu hiện âm nhạc của các em.
 Đối với học sinh lớp 2 là sự nối tiếp củng cố nâng cao thêm một bước khả 
năng ca hát và năng lực cho các em, củng cố và dèn luyện để hình thành một số 
kỹ năng hát và đặt ta một bước đầu như hát đồng đều, hát hòa giọng chính xác 
và thể hiện diễn cảm.
 5/29 Một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn âm nhạc
II. CƠ SỞ THỰC TIỄN
Đặc điểm chung.
 a. Về phía nhà trường.
 * Thuận lợi:
 - Âm nhạc là một môn học độc lập trong chương trình Tiểu học. Dạy và 
học nghiêm túc, có kiểm tra, thi đánh giá cuối năm và kết quả là một trong 
những tiêu chuẩn để xét lên lớp hay tốt nghiệp bậc học. 
 - Nhà trường và Ban giám hiệu quan tâm thường xuyên. 
 - Nhà trường có kết nối mạng internet thuận lợi cho việc tìm kiếm thông 
tin phục vụ giảng dạy.
 - Giáo viên nắm chắc về chuyên môn, tích cực tìm tòi, nghiên cứu những 
phương pháp mới để vận dụng trong quá trình giảng dạy.
 - Được sự ủng hộ của các cấp, ban ngành, phụ huynh toàn trường....hỗ trợ 
cơ sở vật chất cho nhà trường đặc biệt là sự quan tâm đầu tư các trang thiết bị 
hiện đại của BGH nhà trường trong những năm vừa qua.
 - Có máy chiếu Projector, máy ảnh kĩ thuật số, hệ thống máy vi tính hiện 
đại được nối mạng Internet...
 * Khó khăn:
 - Tranh ảnh để phục vụ cho việc dạy học bộ môn âm nhạc còn thiếu 
nhiều.
 - Sách đọc thêm và các tài liệu tham khảo khác rất hiếm. Giáo viên phải tự 
tìm tài liệu, sưu tầm đồ dùng dạy học. Trong khi đó yêu cầu của bộ môn lại cần 
phải có những trang thiết bị hiện đại (video, đài đĩa,) để phục vụ cho việc dạy 
và học.
 b. Về phía học sinh.
 *. Thuận lợi:
 Học sinh ngoan, đa số các em rất yêu thích môn Âm nhạc. Đặc biệt là 
phân môn hát. Học sinh cảm nhận giai điệu các bài hát khá tốt. Thực hiện các 
bài hát với đàn hoặc đĩa tương đối tốt.
 * Khó khăn:
 Đối với học sinh trường Tiểu học trên địa bàn tôi đang giảng dạy đa phần 
các em là con em nông thôn, điều kiện chưa được đầy đủ, học sinh ít được quan 
tâm, vì thế hiểu biết về âm nhạc đang còn hạn chế, chưa sâu rộng, không kích 
thích các em học tập. Nhiều học sinh bị chi phối, ảnh hưởng về các môn Toán – 
 7/29 Một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn âm nhạc
IV. BIỆN PHÁP THỰC HIỆN
 Như đã nêu ở phần trên, môn Âm nhạc ở trường tiểu học không nhằm 
giúp các em trở thành những người hát hay, đàn giỏi mà tiết Âm nhạc ở trường 
tiểu học nhằm giúp các em cân bằng nội dung học tập với mục tiêu học mà chơi, 
chơi mà học. Giúp các em đoàn kết, gắn bó với nhau hơn.
 Các hoạt động mà giáo viên hướng dẫn các em vừa học vừa chơi cũng 
giúp cho người giáo viên củng cố kiến thêm kiến thức về âm nhạc, từ những 
việc tìm tòi tư liệu âm nhạc để đưa vào giáo án như tranh ảnh, băng đĩa 
nhạc....Mặt khác giúp người giáo viên có thêm thời gian gần gũi với các em hơn, 
hiểu các em hơn.
 Từ những cơ sở lí luận và thực tiễn nêu trên cũng như từ thực tế giảng dạy 
của bản thân và của đơn vị mình đang công tác tôi đã thực hiện một số giải pháp 
sau:
 1. Tìm hiểu tâm sinh lí lứa tuổi học sinh tiểu học và vị trí, chức năng 
của việc giáo dục âm nhạc trong trường tiểu học (chung) và đối tượng là 
học sinh lớp 5
 Học sinh tiểu học nói chung học sinh lớp 5 nói riêng nhìn chung rất hiếu 
động, hồn nhiên, sức tập trung tư tưởng còn hạn chế, thích phát hiện những điều 
mới lạ. Chính vì vậy những hình thức hoạt động sinh động trong giờ học sẽ gây 
cho các em sự hào hứng, làm tăng lòng say mê học tập của các em. Người giáo 
viên âm nhạc trong trường tiểu học chính là người mang đến cho các em những 
nét nhạc hay, những lời ca đẹp, mang đến luồng gió ngọt ngào của văn hóa âm 
nhạc đưa các em bay cao hơn, xa hơn trên con đường trinh phục tri thức.
 2. Phân loại đối tượng học sinh: 
 Dạy học theo đối tượng học sinh là một nội dung quan trọng trong thực 
hiện phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”. 
Trong giảng dạy Âm nhạc việc phân loại học sinh cũng rất quan trọng nhằm 
phát huy tính tích cực học tập của học sinh. Vì thế, ngay từ đầu năm học, giáo 
viên đã phải tìm hiểu thực lực của từng học sinh, phân loại từng nhóm đối tượng 
và có kế hoạch giàng dạy, bồi dưỡng cho phù hợp bằng cách quan sát qua giờ 
dạy trên lớp, tăng cường kiểm tra cá nhân để nắm bắt khả năng của từng học 
sinh.
 - Học sinh có năng khiếu: là những học sinh có khả năng ca hát và nhạy 
cảm tốt với âm nhạc (Nhạc cảm, điệu thức..). Giáo viên cần tạo phương tiện tốt 
 9/29 Một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn âm nhạc
thanh phát ra thực sự đem lại hiệu quả, tôi đã cố gắng và hết sức chú ý đặt hòa 
thanh sao cho hay nhất, chọn điệu nhạc sao cho phù hợp nhất với tính chất 
của từng bài hát.. Điều đó đem lại hiệu quả rất cao cho việc cảm nhận cái hay, 
cái đẹp với các em trong từng bài hát.
 Bên cạnh đó, đồ dùng không thể thiếu đối với học sinh là những nhạc cụ 
gõ, từ những chiếc song loan xinh xắn, những thanh phách đơn giản và đáng 
yêu, những chiếc trống trung thu đầy lôi cuốn, và những chiếc mõ với âm thanh 
thật vui tai, tất cả những đồ vật đó đã là cho giờ học của cô trò tôi sáng bừng lên 
với những âm thanh thật sống động.
 Tôi thấy sau khi sử dụng triệt để tư liệu, đồ dùng dạy học và giáo cụ trực 
quan, giờ học âm nhạc của tôi đã trở nên sinh động và hiệu quả. Một bài hát, bài 
kể chuyện âm nhạc hay bài tập đọc nhac đến với các em qua việc “tai nghe”, 
“mắt nhìn” “toàn thân tiếp nhận” , trái tim các em sẽ rung động, kích thích óc 
suy nghĩ, sáng tạo và trí tưởng tượng của các em sẽ cất cánh. Kiến thức âm nhạc 
đến với các em ngọt ngào như dòng sữa mẹ, thắp bừng lên ngọn lửa của lòng 
say mê âm nhạc. Những giờ học như thế đã thu hút sự hoạt động nhiệt tình 
100% học sinh trong lớp. Các em thêm yêu và luôn mong chờ được học những 
giờ Âm nhạc kế tiếp. Và đây cũng là một kinh nghiệm nhỏ giúp cô trò chúng tôi 
gần nhau hơn, giúp tôi có được niềm tin khi đứng trên bục giảng. 
 4. Vận dụng linh hoạt các bước dạy - học hát
 Muốn tiết học sinh động, hấp dẫn, lại mang tính nghệ thuật thì người giáo 
viên phải lấy học sinh làm trung tâm, lôi cuốn học sinh vào các hoạt động xây 
dựng bài. Giáo viên cần chuẩn bị tốt mọi phương tiện dạy học, đa dạng hóa 
không gian, hình thức các hoạt động dạy - học như thực hành trong và ngoài lớp, 
tập biểu diễn. Và đặc biệt cần vận dụng linh hoạt các bước dạy - học hát:
 * Giới thiệu bài: Giáo viên có thể cung cấp cho các em một số nét về tác 
giả, nội dung, xuất xứ của bài hát.thông qua tranh ảnh hoặc các phương tiện 
dạy học phù hợp.
 * Cho học sinh nghe hát mẫu: Có thể giáo viên đàn, hát bài hát cho học 
sinh nghe hoặc cho học sinh nghe bài hát qua băng, đĩa nhạc. Sau khi học sinh 
nghe xong bài hát giáo viên có thể cho các em cảm nhận về giai điệu, nội dung 
hoặc ý nghĩa của bài hát mà các em vừa được nghe.
 11/29