Bản mô tả SKKN Một số biện pháp dạy tập đọc nhạc cho học sinh Lớp 4 - 5

 BẢN MÔ TẢ SÁNG KIẾN
 I. THÔNG TIN CHUNG VỀ SÁNG KIẾN
 1. Tên sáng kiến 
 "Một số biện pháp dạy tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4 - 5"
 2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến 
 Áp dụng trong lĩnh vực Giáo dục Tiểu học.
 3. Tác giả
 Họ và tên: DƯƠNG THANH TÙNG
 Ngày, tháng, năm sinh: 11/07/1978
 Chức vụ, đơn vị công tác: Giáo viên - Trường Tiểu học Vĩnh Phong - Tiền 
Phong
 Điện thoại: 0987.141.845 
 4. Đơn vị áp dụng sáng kiến 
 Tên đơn vị : Trường Tiểu học Vĩnh Phong - Tiền Phong
 Địa chỉ : Vĩnh Bảo - Hải Phòng
 Điện thoại : 02252 200 888
 II. MÔ TẢ GIẢI PHÁP ĐÃ BIẾT
 1. Giải pháp đã biết
 Việc giáo dục một con người toàn diện không chỉ giáo dục cho họ có đạo 
đức tốt, có trình độ hiểu biết, nắm chắc các kiến thức khoa học và xã hội mà còn 
phải giáo dục cho họ biết nhìn nhận, phân biệt, biết thưởng thức cái đẹp và biết 
làm đẹp cho cuộc sống nói chung, cuộc sống của mình nói riêng. Vì vậy, có thể 
nói rằng giáo dục thẩm mỹ cho con người là không thể thiếu được.
 Một trong những con đường giáo dục thẩm mỹ nhanh và hiệu quả nhất là 
giáo dục thông qua các môn học nghệ thuật. Trong đó Âm nhạc có vị trí rất quan 
trọng. Đặc biệt trong những năm gần đây, bộ giáo dục và đào tạo đã điều chỉnh 
nội dung giáo dục nghệ thuật trong nhà trường và coi đây là môn học bắt buộc, 
trong đó có môn Âm nhạc.
 Âm nhạc là phương tiện hiệu quả nhất trong giáo dục thẩm mỹ, đặc biệt là 
ở bậc tiểu học, thông qua môn học này đã hình thành cho các em những kiến 
thức ban đầu về ca hát, về kiến thức Âm nhạc, đặc biệt là trang bị cho các em có 
một thế giới tinh thần thoải mái hơn, giúp các em phát triển toàn diện hơn, từ đó 
giúp các em học tốt các môn học khác.
 - 1 - - Mức độ cảm nhận âm nhạc của trẻ không đồng đều.
 * Nguyên nhân: 
 - Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến thực trạng như đã nói ở trên nhưng có 
những nguyên nhân chủ yếu sau đây:
 - Học sinh còn lúng túng khi đọc bài TĐN.
 - Học sinh quan sát nốt nhạc còn đại khái, lướt qua nên không đọc đúng 
tên nốt nhạc trong bài.
 - Do giáo viên chưa có khả năng đọc nhạc tốt để làm mẫu cho học sinh, 
chưa nắm được cụ thể trình độ “đọc” của học sinh, chuẩn bị bài dạy thiếu chu 
đáo.
 - Giáo viên chưa coi trọng việc rèn đọc nhạc cho học sinh nên khi dạy 
mới chỉ hướng dẫn cách đọc chung chung, chưa cụ thể và không phát huy được 
tính tích cực học tập của học sinh.
 - Phụ huynh học sinh chỉ chú trọng vào các môn, phân môn khác còn xem 
nhẹ môn Âm nhạc. 
 - Phần hướng dẫn cách đọc ở SGV một số bài còn chung chung chưa cụ 
thể.
 - Những nguyên nhân trên đã ảnh hưởng không tốt tới chất lượng giờ dạy, 
không gây hứng thú học tập cho học sinh. Chính vì vậy tôi đã sử dụng một số 
biện pháp dạy tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4 - 5"
 III. NỘI DUNG GIẢI PHÁP ĐỀ NGHỊ CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN
 - Để có một tiết học nhạc hiệu quả, gây hứng thú cho học sinh trước tiên 
người giáo viên phải xây dựng nề nếp học tập ngay từ bài học đầu tiên. 
 Cụ thể như xác định thái độ, ý thức học tập đối với môn Âm nhạc. Ở lớp 
3, các em đã được làm quen với các kí hiệu Âm nhạc: các hình nốt, khuông 
nhạc, khóa Son, đọc 8 bài tập đọc nhạc ở lớp 4, sang lớp 5, các kỹ thuật đó được 
duy trì và nâng cao hơn một bước. Vì vậy, giáo viên phải nắm vững các phương 
pháp và các bước trong giảng dạy để truyền thụ lại cho các em các kiến thức của 
bài học cũng như phát triển các kỹ năng đã có của các em một cách tốt nhất.
 1. Tính mới, tính sáng tạo
 1.1 Tính mới
 a. Xây dựng phương pháp tập đọc nhạc
 - Ở lớp 3, học sinh mới làm quen với các kí hiệu ghi nhạc: khóa Son, 
khuông nhạc, một số hình nốt nhạc, vị trí các nốt nhạc trên khuông nhạc,  đặc 
 - 3 - nhạc không chỉ giúp các em khởi động giọng mà còn giúp các em nhớ vị trí các 
nốt trên khuông nhạc và cảm nhận cao độ các nốt so với nhau. Muốn các em 
thực hiện tốt bài tập, giáo viên phải đưa ra yêu cầu để các em tìm hiểu, nhận 
xét bài nhạc, bài tập đọc nhạc có mấy nốt? gồm nốt gì? Rút ra thang âm cho 
học sinh đọc, có thể hoán đổi vị trí các nốt nhạc để học sinh tìm tòi ở mức 
độ cao hơn nhằm kiểm tra tai nghe của các em. 
 - Về trường độ gồm những hình nốt gì? Rút ra hình tiết tấu chung của 
bài tập cho học sinh đọc tiết tấu. 
 - Trong bài có sử dụng các ký hiệu Âm nhạc nào? mục tiêu của giai 
đoạn này là làm thế nào để các em nắm và thể hiện được hình tiết tấu chủ 
đạo của bài. Việc thể hiện tiết tấu phải được kết hợp theo nhiều hình thức, 
có thể là vừa đọc vừa vỗ tay, vừa đọc vừa gõ đệm nhạc cụ. Hình thức thể 
hiện cũng có thể là cả lớp, theo tổ nhóm, cá nhân xen kẽ. Khi các em đã thực 
hiện tốt tiết tấu của bài, giáo viên đàn để các em nghe và cảm nhận giai điệu 
theo tiết tấu, Đây là lúc bắt đầu tập đọc bài nhạc, tập đọc từng câu theo đàn, 
giáo viên sửa lỗi truyền miệng. Luyện tập củng cố theo nhóm, tổ hoặc cá 
nhân. Khi các em đọc đúng cao độ, trường độ của bài, mới chuyển sang 
ghép lời ca. 
 - Để các em có cảm nhận tốt hơn trong việc ghép lời ca với nhạc, giáo 
viên nên cho các em tự ghép lời, sau đó, giáo viên đàn giai điệu và hát mẫu 
lời ca để các em nghe, so sánh. Giáo viên bắt nhịp, học sinh đọc lại nhạc và 
ghép lời ca. Giáo viên đàn lại từng câu, sửa lỗi cho các em. Giai đoạn này 
đòi hỏi sự kết hợp luyện tập nhịp nhàng giữa đọc nhạc, hát lời và gõ đệm 
nhạc cụ. 
 - Cuối cùng là việc đánh giá, đây là giai đoạn động viên khích lệ các 
em học tập. Phải thường xuyên động viên học sinh, việc động viên giúp cho 
các em chưa thể hiện bài tập đọc nhạc tốt sẽ cố gắng học tập hơn.
b. Tăng cường luyện đọc nhạc ở trên lớp
 - Ở những khâu lên lớp cơ bản, trong thời gian cho phép giáo viên có thể 
tăng cường kiểm tra, giúp học sinh rèn đọc nhạc. Ví dụ có thể tiến hành bài dạy 
theo các bước sau:
 2.1 Kiểm tra bài cũ
 - Bên cạnh việc kiểm tra yêu cầu luyện tập giáo viên cần coi trọng việc đọc 
bài tập đọc nhạc đã học ở giờ trước. Những học sinh đọc chưa đúng với tốc độ, 
cường độ, cao độ của bài cần được sữa chữa để đọc cho đúng. GV không nên 
cho điểm cao những em đọc chưa đúng theo những yêu cầu trên.
 - 5 - chức cho học sinh tập luyện để thể hiện năng khiếu của mình. Bởi vì tập luyện là 
yếu tố quan trọng hàng đầu để đảm bảo cho học sinh thành công khi đọc trước 
người nghe. Khi luyện tập giáo viên cần chỉ ra những nốt khó đọc, những “điểm 
nút” trong bài đòi hỏi học sinh phải hiểu được mới tìm cách thể hiện điều đó 
trong cách đọc. Trong bước tập luyện, học sinh phải thảo luận, nhận xét về cách 
đọc, giải thích vì sao đọc như thế là chưa hay, đọc như thế là chưa đúng. 
 Bước 8: Chia nhóm đọc ghép lời ca phối hợp.
 Bước 9: Thực hiện trò chơi củng cố qua bài TĐN cho 5 em học sinh 
mỗi em mang tên một nốt nhạc. Trình bày bài tập đọc nhạc theo yêu cầu của 
giáo viên. Việc tổ chức trò chơi bắt buộc các em phải nhớ vị trí và cao độ của 
nốt mình mang tên để đọc nhạc và ghép lời bài TĐN. Nếu em nào đọc sai cao 
độ, tên nốt thì em đó xuống để bạn khác lên thay thế và trò chơi kết thúc khi các 
em đọc nhạc một cách thành thạo.
 Cuối cùng GV nhận xét chung về giờ học, lưu ý học sinh những chỗ cần 
luyện đọc thêm và trước khi kết thúc tiết học cho học sinh nghe một bạn đọc hay 
nhất lớp đọc lại bài tập đọc nhạc vừa học. Nếu có băng của nghệ sĩ (hoặc giáo 
viên có năng khiếu) thì càng tốt. Như vậy cách đọc và nội dung của bài tập đọc 
nhạc một lần nữa được khắc sâu trong trí nhớ các em.
 Lưu ý: Cũng như phần dạy hát giáo viên không nên dừng lại quá lâu để 
sửa chữa cho các em đọc kém, đọc sai để tạo sự tập trung cho cả lớp. Trong bất 
kỳ tình huống “xấu” nào giáo viên không nên gây tâm lý tự ti vào khả năng ca 
hát và TĐN của học sinh. Phải luôn hình thành và củng cố lòng tự tin, động viên 
khuyến khích kịp thời. Giáo viên phải luôn quan tâm sát sao tới học sinh trong 
khi học bài cần thường xuyên nhắc nhở tư thế ngồi, khi đọc các âm cao thì lực 
đẩy hơi to và mạnh, còn khi âm vực thấp thì lực đẩy hơi nhỏ và khẽ. Quá trình 
thực hành nghe hát, nghe đọc nhạc và được thực hành nhiều lần sẽ giúp các em 
nâng cao được khả năng ca hát và đọc nhạc của bản thân. Các em phải được 
thực hành nhiều trong tiết học dưới sự hướng dẫn của giáo viên, thường xuyên 
được chơi trò chơi âm nhạc. Đồng thời qua các câu chuyện kể âm nhạc học sinh 
còn được nghe các tác phẩm âm nhạc có giá trị, những tác giả nổi tiếng trong 
nước và thế giới tạo cho các em có thói quen thích học âm nhạc và hoạt động âm 
nhạc. 
 c. Xây dựng phương pháp ghi chép nhạc
 Ghi chép lại các bài nhạc đã học giúp các em nắm chắc vị trí các nốt trên 
khuông cũng như nhớ các hình nốt, ký hiệu đã học. Nếu như tập đọc nhạc mang 
nhiều tính chất trừu tượng vì nó còn phụ thuộc vào tai nghe của từng em thì ghi 
 - 7 - - Việc luyện đọc nhạc phần nâng cao hiệu quả của việc học tập ở trường 
Tiểu học cũng như kĩ năng đọc nhạc và gõ đệm phát triển tư duy cho học sinh. 
Từ đó góp phần vào việc hình thành nhân cách con người mới.
 - Học sinh được tham gia học tập trong nhóm phát huy được tính chủ 
động sáng tạo của bản thân.
 2. Khả năng áp dụng, nhân rộng
 Có thể áp dụng với mọi đối tượng học sinh khối 4 - 5 (đặc biệt cả học sinh 
yếu ở tất cả các khối lớp).
 3. Hiệu quả lợi ích thu được do áp dụng giải pháp
 a) Hiệu quả kinh tế
 - Việc tìm ra được biện pháp hướng dẫn học sinh lớp 4 - 5 đọc nhạc một 
cách thích hợp, kịp thời sẽ góp phần nâng cao việc học Âm nhạc cho học sinh 
đặc biệt trong mô hình trường học mới như hiện nay.
 - Đây là công cụ hỗ trợ đắc lực để học tập các môn học khác, khả năng 
phát triển tư duy lôgic, bồi dưỡng, phát triển những thao tác trí tuệ, hoàn thiện kĩ 
năng giao tiếp đã được hình thành từ các lớp dưới, không tốn kém kinh phí mà 
vẫn nâng cao chất lượng học tập của học sinh.
 b) Hiệu quả về mặt xã hội
 - Do kết quả học tập của của các em được nâng cao, nên các em không 
còn tự ti về bản thân. Mà các em sẽ mạnh dạn hơn, sôi nổi hơn trong giờ học và 
trong giao tiếp.
 - Cũng nhờ kết quả học tập tiến bộ các em sẽ hăng say học tập, hứng thú 
khi đến trường, gần gũi với thực tế và tin yêu cuộc sống nhiều hơn.
 - Trong quá trình đứng lớp, tôi đã áp dụng các biện pháp trên và nhận thấy 
học sinh có tiến bộ rõ rệt. Bản thân các em cũng tự tin hơn, Tuy rằng đây mới 
chỉ là kết quả hết sức khiêm tốn mà tôi đưa ra “Một số biện pháp dạy tập đọc 
nhạc cho học sinh lớp 4 - 5” là một quá trình lâu dài song tôi vẫn cảm thấy rất 
vui vì công việc mình làm bước đầu đã có hiệu quả.
 c) Giá trị hàm lợi khác
 - Chất lượng đại trà của khối 4 -5 và kết quả qua các lần kiểm tra đọc 
nhạc của học sinh có nhiều tiến bộ. Từ chỗ các em ngại giao tiếp, tự tin, rụt rè, 
nhút nhát đã trở nên mạnh dạn. Nhiều em dám thể hiện cái tôi của mình một 
cách rõ ràng thông qua việc tự đánh giá bản thân mình và nhận xét đánh giá bạn. 
Có em còn tự ý thức lắng nghe thầy cô giảng giải hướng dẫn cách đọc, thông 
qua ghi chép vào sổ tay cá nhân.
 - 9 -